بررسی میانبارسیال و شیمی کانی‌های اسفالریت و کالکوپیریت در ذخایر سرب و روی باباقله و گل زرد (بخش مرکزی زون سنندج- سیرجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

کانسارسرب وروی گل‌زرددرشمال شرقی الیگودرزدراستان لرستان وکانسارسرب وروی باباقله درجنوب غربی شهرستان خمین دراستان مرکزی قراردارند. هر دو این کانسارها در بخش میانی زون سنندج سیرجان و ایالت متالوژنی اصفهان-ملایر واقع هستند. کانه‌زایی سرب و روی در کانسار گل زرد در تریاس بالایی تا ژوراسیک درون فیلیت، اسلیت و ماسه‌سنگ رخ داده و کانه‌زایی ذخیره باباقله پس از ژوراسیک میانی در فیلیت‌های سیاه ایجاد شده است. بر مبنای مطالعات زمین‌شیمی، نرخ Zn/Cd در هر دو ذخیره کمتر از مقدار 200 می‌باشد که در محدوده ذخایر رسوبی دگرگون شده قرار می‌گیرند. میزان عناصر Ga، Hg و Sn در اسفالریت‌های ذخیره باباقله بیشتر از ذخیره گل زرد است. مقدار این عناصر با میزان دمای سیال کانه‌سازرابطه معکوس دارد.مقدارCo دربیشترنمونه‌های گل زرددارای مقداربیشتری نسبت به نمونه‌های باباقله است. مقدارCo با دمای سیال کانه‌سازرابطه مستقیم دارد.مطالعهSEM-EDXبرروی کالکوپیریت‌هاوآنالیزICP-Ms روی اسفالریت‌های دوذخیره نشان دادکه مقدارکادمیوم درذخیره گل زردومیزان آهن درباباقله بیشتراست. مقادیرCuوInونسبتCo/Niدراسفالریت‌های هردوذخیره گل زردوباباقله درمحدوده ذخایرSEDEXجنوب چین قرارمی‌گیرند.براساس مطالعات سیالات درگیر،بیشترین فراوانی دمای تشکیل کانسارگل‌زردبین1450 تا200 درجه سانتی‌گراد(میانگین 181درجه)وبیشترین فراوانی درجه شوری بین15تا5/17درصدوزنی معادل نمک طعام می‌باشدودرکانسار باباقله دمای همگن‌شدگی بین 160 تا180درجه سانتی‌گراد(میانگین166درجه)وبیشترین فراوانی درجه شوری بین12تا17درصدوزنی معادل نمک طعام است.سرب وروی باباقله وگل زردبراساس شواهدزمین‌شناسی ونوع سنگ میزبان،مطالعات کانی‌شناسی وسیالات درگیرسرب وروی نوعSEDEXمی‌باشند.

کلیدواژه‌ها


Aghanabati, A., 2006. Geology of Iran. 1st ed. Tehran, Iran, Geological Survey of Iran Publication (in Farsi).
Ahmad, S.N., Rose, A.W., 1980. Fluid inclusions in porphyry and skarn ores at Santa Rita, New Mexico. Economic Geology 75, 229-250.
Barnes, H.L., 1997. Geochemistry of hydrothermal ore deposits. John Wily Sons, p. 992.
Bodnar, R.J., 1983. A method of calculating fluid inclusion volumes based on vapor bubble diameters and P-V-T-X properties of inclusion fluid. Economic Geology 78, 535-542.
Cook, N.J., Ciobanu, C.L., Pring, A., Skinner, W., Shimizue, M., Danyushevsky, L., Saini-Eidukat, B., Melcher, F., 2009. Trace and minor elements in sphalerite: A LA-ICPMS study. Geochimica et Cosmochim Acta 73, 4761–4791.
Davis, J.F., Prevec, S.A., Whitehead, R.E., Jackson, S., 1998. EVariations in REE and Sr-isotope chemistry of carbonate gangue, Castellanos Zn–Pb deposit Cuba. Chemical Geology 144, 99-119.
Ehya, F., Lotfi, M., Rasa, I., 2008. Jurassic Pb-Zn mineralization at Baba Gholleh. Iranian Journal of Geotechnical Geology 4, 234-246.
Farhadi-Nejad, T., 1998. Geology, mineralogy and genesis of Gol-e-Zard Zn-Pb deposit (northern of Aligudarz). M.Sc. Thesis, Tarbiat Modarres University, Iran (in Farsi).
Fernandes, N.A., Gleeson, S.A., 2011. A field, petrographic and preliminary S isotopic study of the Walt and Tyrala sediment-hosted barite occurrences (105O/7), and associated Ba-Zn-Pb mineralization, MacMillan Pass district Yukon, Yukon Geological Survey, pp. 89-99.
George, L., Cook, N., Crowe, B., Ciobanu, C., 2018. Trace elements in hydrothermal chalcopyrite. Mineralogical Magazine 82, 59-88.
Goodfellow, W.D., Lydon, J.W., 2007. Sedimentary exhalative (SEDEX) deposits, in ed., mineral deposits of Canada: A Synthesis of major deposit types, district metallogeny, the evolution of geological provinces, and exploration methods: Geological Association of Canada, Mineral Deposits Division, Special Publication 5, p. 163-183.
Habibi, A., 2018. Complete tutorial and software guide SPSS, p. 200.
Kavoshgar Consulting Engineers., 1994. Lead and Zinc Exploration Project BabaGholleh and Hossein Abad Khomein Areas (1/20000).
Kesler, S.E., 2005. Ore- Forming Fluids. Elements 1, 13-18.
Large, R.R., Bull, S.W., McGoldrick, P.J., Walters, S., 2005. Stratiform and strata-bound Zn–Pb–Ag deposits in Proterozoic sedimentary basins, Northern Australia. Economic Geology 100th Anniversary Volume, pp. 931–963.
Leach, D.L., Bradley, D.C., Huston, D., Pisarevsky, S.A., Taylor, R.D., Gardoll, S.J., 2010. Sediment-Hosted Lead-Zinc Deposits in Earth History. Economic Geology 105, 593–625.
Lecumberri- Sanchez, P., Steel- MacInnis, M., Bodnar, R.J., 2012. A numerical model to estimate trapping conditions of fluid inclusions that homogenize by halite disappearance. Geochimica et Cosmochim Acta 92, 14-22.
Li, H., Xi, X., 2015. Sedimentary fans: A new genetic model for sedimentary exhalative ore deposits. Ore Geology Reviews 65, 375–389.
Lin, Y., Cook, N., Cristiana L., C., Yulong, Y., Zhang, Q., Tiegeng, L., Wei, G., Yulong, Y., Danyushevskiy, L., 2011. Trace and minor elements in sphalerite from base metal deposits in South China: A LA-ICPMS study. Ore Geology Reviews 39, 188-217.
Lockington, J.A., 2014. Trace and minor elements in sphalerite from metamorphosed sulphide deposits. Mineralogy and Petrology 108(6), 873-890.
Logan, M.A., 2004. Geochemistry of cadmium in sphalerite from creede, Co, USA: A tool to study fractionation in hydrothermal systems. Geochimical et Cosmochimica Acta 68, A77-A77.
Maanijou, M., Vafaei Zad, M., Aliani, F., 2015. Fluid inclusion and sulfur stable isotope evidence for the origin of the Ahangran Pb-Ag deposit. Journal of Economic Geology 2, 343-367.
Mehdipour Ghazi, J., Moazzen, M., 2015. Geodynamic evolution of the Sanandaj-Sirjan Zone, Zagros Orogen, Iran. Turkish Journal of Earth Sciences 24, 513-528.
Momenzadeh, M., 1968. The Baba Gholleh lead-zinc prospect, Khomein area, Geological Survey of Iran.
Monterio, L.V.S., Bettencourt, J.S., Juliani, C., Oliveira, T.F., 2006. Geology petrography and mineral chemistry of the Vazante no sulfide and Ambrosia and Fagundes sulfide-rich carbonate-hosted Zn-(Pb) deposits,Minas Gerais, Brazil. Ore Geology Reviews 28, 201-234.
Moore, F., Sharafi, A., 2007. Principles of Geochemisty, Shiraz University, Iran.
Pirajno, F., 2009. Hydrothermal processes and mineral system, Springer Science, New York, p. 1273.
Roedder, E., 1984. Fluid inclusions. Reviews in Mineralogy 12, p.644.
Sahandi, M.R., Radfar, J., Hoseinidoust, J., Mohajjel, M., 2006. Shazand quadranglemap 1:100,000. Geological Survey and Mineral Exploration of Iran (in Persian).
Sameti, M., 2013. Genesis of the Gol-e-Zard Zn-Pb deposit NE Aligudarz, Lorestan Province, M.Sc. Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz.
Schwartz, M., 2000. Cadmium in Zinc Deposits: Economic Geology of a Polluting Element. Economic Geology 42, 445-469.
Shepherd, T.J., Ranbin, A.H., Alderton, D.H.M., 1985. A Practical Guide to fluid inclusion studies, Blackie, Glasgow, p. 239.
Soheyli, M., Jafari, M., Abdollahi., 1999. 1/100000 map Aligudarz region, Geological Survey of Iran.
Sombuthawee, C., Bonsall, S., Hummel, F.A., 1978. Phase- equilibria in systems ZnS-MnS, ZnS- CuLnS2, and MnS- CuLnS2. Journal of Solid state Chemistry 25, 391-399.
Spinks, S., Schmid, S., Pages, A., Bluett, J., 2016. Evidence for SEDEX-style mineralization in the 1.7 Ga Tawallah Group, McArthur Basin, Australia. Ore Geology Reviews 76, 122–139.
Steele, M.M., Lecumberri, S.P., Bodnar, R.J., 2012. A Microsoft excel spreadsheet for interpreting microthermometric data from fluid inclusions based on the PVTX properties of H2O–NaCl. Computer in Geosciences 49, 334–337.
Swan, A.R.H., Sndilands, M., Mccabe, P., 1995. Introduction to geological data analysis. Back Will Science, p. 146.
Wilkinson, J.J., 2001. Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits. Lithos 55, 229–272.
Xue, C., Zeng, R., Liu, S., Chi, G., Qing, H., Chen, Y., Yang, J., Wang, D., 2007. Geologic fluid inclusion and isotopic characteristics of the Jinding Zn–Pb deposit, western Yunnan, South China. Ore Geology Reviews 31, 337–359.
Ye, L., Cook, N.J., Ciobanu, C.L., Liu, Y.P., Zhang, Q., Gao, W., Yang, Y.L., Danyushevsky, L.V., 2011. Trace and minor elements in sphalerite from base metal deposits in South China: a LA-ICPMS study. Ore Geology Reviews 39, 188–217.
Zarasvandi, A., Sameti, M., Sadeghi, M., Rastmanesh, F., Pourkaseb, H., 2014. The Gol-e-Zard Zn-Pb deposit, Lorestan province, Iran: a metamorphosed SEDEX deposit. ACTA Geologica Sinica 88, 142-153.
Zhang, Q., 1987. Trace elementes in Galena and Sphalerite and their geochemical significance in distinguishing the genetic types of Pb-Zn ore deposits. Geochemistry 6, 177-190.