تعیین خانواده های نفتی و توصیف ژئوشیمیایی آن ها در فروافتادگی دزفول جنوبی، جنوب غربی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم زمین، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

2 مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

چکیده

در بخش جنوبی فروافتادگی دزفول، وجود ساختارهای نفتی متعدد و مخازن هیدروکربنی در افق‌های مختلف در مجاورت ساختارهای فاقد ‏هیدروکربن نشان‌دهنده پیچیدگی ساختاری و فرآیندهای زایش، مهاجرت و به تله افتادگی هیدروکربن در این ناحیه است. بر همین اساس به منظور ‏تبیین ارتباط ژنتیکی بین خانواده‌های نفتی و روشن‌تر ساختن وضعیت سیستم‌‌های نفتی فعال در منطقه، با بکارگیری روش‌‌های ژئوشیمیایی، ‏ارتباط بین نفت‌های مخازن ژوراسیک با مخازن کرتاسه-ترشیری مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی‌‌های کلی نفت و اثرانگشت‌های نفتی، وجود دو ‏خانواده نفتی مجزا در مخازن آسماری-سروک و مخازن گروه خامی در منطقه مورد مطالعه را محتمل جلوه می‌دهد. تمایزات بیومارکری وابسته به ‏منشاء و بلوغ به‌خوبی سنگ‌های منشاء متفاوتی را برای نفت‌های موجود پیشنهاد می‌کنند. نفت مخازن آسماری-سروک دارای بلوغی در محدوده ‏اواسط پنجره نفتی هستند و هیدروکربن‌ آن‌ها از منشاء یکسان و از نوع کربناته-مارنی با مشارکت مواد آلی دریایی-تخریبی مشتق شده است. شرایط ‏رسوبگذاری سنگ منشاء این گروه عمدتاً احیایی تا نیمه احیایی بوده است. خانواده نفتی گروه خامی از سنگ منشاء قدیمی‌تر به سن کرتاسه زیرین ‏و در شرایط رسوبگذاری نیمه‌اکسیدی-نیمه‌احیایی و با غلبه مواد آلی با منشاء تخریبی زایش یافته است. بلوغ سنگ منشاء این گروه از نفت‌ها در ‏محدوده پیک زایش هیدروکربن قرار دارد.‏

کلیدواژه‌ها


Al-Husseini, M., 2008. Middle East geological time scale 2008: Cenozoic Era, Cretaceous and Jurassic Periods of Mesozoic Era. GeoArabia, 13 (4).
Alizadeh, B., Sarafdokht, H., Rajabi, M., Opera, A., Janbaz, M., 2012. Organic geochemistry and petrography of Kazhdumi (Albian–Cenomanian) and Pabdeh (Paleogene) potential source rocks in southern part of the Dezful Embayment, Iran. Organic geochemistry 49, 36-46.
Alsharhan, A., 2014. Petroleum systems in the Middle East. Geological Society, London, Special Publications 392, 361-408.
Baniasad, A., Rabbani, A.R., Moallemi, S.A., Soleimany, B., Rashidi, M., 2017. Petroleum system analysis of the northwestern part of the Persian Gulf, Iranian sector. Organic Geochemistry 107, 69-85.
Beydoun, Z., Clarke, M.H., Stoneley, R., 1992. Petroleum in the Zagros Basin: A Late Tertiary Foreland Basin Overprinted onto the Outer Edge of a Vast Hydrocarbon-Rich Paleozoic-Mesozoic Passive-Margin Shelf: Chapter 11.
Beydoun, Z.R., 1993. Evolution of the Northeastern Arabian Plate Margin and Shelf: Hydrocarbon Habitat and Conceptual Future Potential. Rev. Inst. Fr. Pét. 48, 311-345.
Bordenave, M., 2014. Petroleum systems and distribution of the oil and gas fields in the Iranian part of the Tethyan region. AAPG Memoir 106, 505-540.
Bordenave, M., Burwood, R., 1990. Source rock distribution and maturation in the Zagros orogenic belt: provenance of the Asmari and Bangestan reservoir oil accumulations. Organic Geochemistry 16, 369-387.
Bordenave, M., Hegre, J., 2005. The influence of tectonics on the entrapment of oil in the Dezful Embayment, Zagros Foldbelt, Iran. Journal of Petroleum Geology 28, 339-368.
Bordenave, M., Hegre, J., 2010. Current distribution of oil and gas fields in the Zagros Fold Belt of Iran and contiguous offshore as the result of the petroleum systems. Geological Society, London, Special Publications 330, 291-353.
Bordenave, M., Huc, A., 1995. The Cretaceous source rocks in the Zagros foothills of Iran. Revue de L'institut Français du Petrole 50, 727-752.
Cohen, K., Finney, S., Gibbard, P., Fan, J.-X., 2013. The ICS international chronostratigraphic chart. Episodes 36, 199-204.
Fard, I.A., Braathen, A., Mokhtari, M., Alavi, S.A., 2006. Interaction of the Zagros Fold-Thrust Belt and the Arabian-type, deep-seated folds in the Abadan Plain and the Dezful Embayment, SW Iran. Petroleum Geoscience 12, 347-362.
Grantham, P., Wakefield, L., 1988. Variations in the sterane carbon number distributions of marine source rock derived crude oils through geological time. Organic Geochemistry 12, 61-73.
Holba, A., Ellis, L., Dzou, I., Hallam, A., Masterson, W., Francu, J., Fincannon, A., 2001. Extended tricyclic terpanes as age discriminators between Triassic, Early Jurassic and Middle-Late Jurassic oils, 20th International Meeting on Organic Geochemistry. EAOG Nancy, France, p. 464.
Letouzey, J., Sherkati, S., 2004. Salt movement, tectonic events, and structural style in the central Zagros fold and thrust belt (Iran), Salt-sediment interactions and hydrocarbon prospectivity: 24th Annual Research Conference, Gulf Coast Section, SEPM Foundation, pp. 444-463.
Maghsoodi, M., 2001. Zagros Structures Index Map, 2001 ed. Geological Division, Exploration Directorate, National Iranian Oil Company, Tehran, Iran, p. Zagros Structural Index Map.
Murris, R., 1980. Middle East: stratigraphic evolution and oil habitat. AAPG Bulletin 64, 597-618.
Navabpour, P., Barrier, E., 2012. Stress states in the Zagros fold-and-thrust belt from passive margin to collisional tectonic setting. Tectonophysics 581, 76-83.
Ogg, G., 2009. International stratigraphic chart. International Commission on Stratigraphy.
Peters, K., Moldowan, J., 1991. Effects of source, thermal maturity, and biodegradation on the distribution and isomerization of homohopanes in petroleum. Organic geochemistry 17, 47-61.
Peters, K.E., Peters, K.E., Walters, C.C., Moldowan, J., 2005. The biomarker guide. Cambridge University Press.
Sepehr, M., Cosgrove, J., 2004. Structural framework of the Zagros fold–thrust belt, Iran. Marine and Petroleum Geology 21, 829-843.
Sherkati, S., Letouzey, J., 2004. Variation of structural style and basin evolution in the central Zagros (Izeh zone and Dezful Embayment), Iran. Marine and Petroleum Geology 21, 535-554.
van Buchem, F., Letouzey, J., Gaumet, F., Rudkiewicz, J., Mengus, J., Baghbani, D., Sherkati, S., Asillian, H., Keyvani, F., Ashrafzade, R., 2001. The petroleum systems of the Dezful Embayment and Northern Fars (south-west Iran). NIOC-IFP Joint Study Research Project.
Ziegler, M.A., 2001. Late Permian to Holocene paleofacies evolution of the Arabian Plate and its hydrocarbon occurrences. GeoArabia 6(3), 445-504.