زمین‌شیمی عناصر اصلی و فرعی ماسه‌سنگ‌های سازند لالون (کامبرین زیرین) در جنوب باختر مشهد، ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

2 استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه ارومیه

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

چکیده

سازند لالون (کامبرین زیرین) در جنوب باختر مشهد توسط مجموعهای از لایههای ماسهسنگی (کوارتز آرنایت ، سابق لیتارنایت و ماسه آهندار) و کنگلومرایی مشخص می شود. مطالعات سنگنگاری نشان می دهد که کانی اصلی تخریب لایه های ماسه زنگی کوارتز است که توسط مقادیر کمتری از چرت ، فلدسپار ، میکا و زیرکن همراه می شود. بر اساس مطالعات زمینشیمیایی ، خاستگاه تکتونیکی این ماسهسنگها محیط حاشیه قارهای غیر فعال است. شاخص مقادیر دگرسانی شیمیایی (CIA) (51/61 الی 38/74٪) و دگرسانی شیمیایی پلاژیوکلاز (PIA) (54/53 الی 07/67٪) نشان می دهد که این ماسه ها در شرایط هوازدگی متوسط ​​تکوین یافته اند. بررسی های زمینشیمیایی منشاء آذرین فلسیکی تا حدواسط را برای این سنگها آشکار می کنند. با تلفیق نتایج سنگنگاری و زمینشیمیایی چنین استنباط می شود که این سنگها تشکیل شود احتمالاً فرسایش توده های آذربایجان اسیدی تخلیه شده است که درجه پایین و رگه های پگماتیتی مربوط می شوند.
 
 

کلیدواژه‌ها


آقانباتی.ع.، 1385، زمین­شناسی ایران، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586ص.
اعتماد سعید.ن.، حسینی برزی.م.، 1388، ژئوشیمی عناصر اصلی ماسه­سنگ­های سازند لالون در مقطع باهمو، ایران مرکزی: با نگرشی بر سنگ­ مادر، شرایط هوازدگی قدیمه و جایگاه زمین­ساختی، فصلنامه زمین­شناسی ایران، سال سوم، شماره 9، ص 53-65.
پورلطیفی. ع.، 1377، نقشه زمین­شناسی چهارگوش طرقبه با مقیاس 1:100000، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
نبوی.م.ح.، 1355، دیباچه­ای بر زمین­شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 109ص.
Assereto.R., 1963, The Paleozoic Formations in Central Elburz, Iran, Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigraphia,Vol:69,p:503-543.
Bhatia.M.R., 1983, Plate tectonics and geochemical composition of sandstones, Journal of geology,Vol: 91,p:611-627.
Condie.K.C., Boryta.M.D., Liu.J.,Quian. X., 1992, The origin of khondalites: geochemical evidence from the Archean to Early Proterozoic granulite belt in the North China craton, Precambrian Research,Vol:59,p:207-223.
Cox.R., Lower.D.R., Cullers.R.L., 1995, The influence of sediment recycling and basement composition on evolution ofmudrock chemistry in the southwestern United States. Geochimica et Cosmochimica Acta,Vol:59,p:2919-2940.
Cullers.R.L., Podkovyrov.V.N., 2002, The source and origin of terrigenous sedimentary rocks in the Mesoproterozoic Ui group, southeastern Russia, Precambrian Research,Vol:117,p:157-183.
Das.B.K., Al-Mikhlafi.A.S., Kaur.P., 2006, Geochemistry of Mansar Lake sediment, Jammu, India: Implication for source area weathering, provenance, and tectonic setting, Journal of Asian Earth Sciences, Vol:104,p:649-668.
Dickinson.W.R., Beard.L.S., Brakenridge.G.R., Erjavee.J.L., Ferguson.R.C., Inman.K.F., Knepp.R.A., Lindberg.F.A., Ryberg.P.T., 1983, Provenance of North American Phanerozoic sandstones in relation to tectonic setting, Geological Society of American Bulletin, Vol:94, p:222-235.
Dickinson.W.R., Suczek.C.A., 1979, Plate tectonics and sandstone compositions, American Association of Petroleum Geologist Bulletin,Vol:63,p:2164-2182.
Etemad-Saeed.N., Hosseini-Barzi.M., Armstrong-Altrin.J.S., 2011, Petrography and geochemistry of clastic sedimentary rocks as evidences for provenance of the Lower Cambrian Lalun Formation, Posht-e-badam block, Central Iran, Journal of African Earth Sciences,Vol:61,p:142-159.
Fedo.C.M., Nesbitt.H.W., Young.G.M., 1995, Unraveling the effects of K-metasomatism in sedimentary rocks and paleosols with implications for palaeoweathering conditions and provenance, Geology,Vol: 23,p:921-924.
Garcia.D., Ravenne.C., Maréchal.B., Moutte.J., 2004, Geochemical variability induced by entrainment sorting: quantified signals for provenance analysis, Sedimentary Geology,Vol:171 (1–4),p:113-128.
Gonzalez-Lopez.J.M.G., Bauluz.B., Ferandez-Nieto.C., Oliete.A., 2005, Factors controlling the trace- element distribution in fine-grained rocks: the Albian Kaolinite-rich deposits of tee Oliete Basin (NE Spain), Chemical Geology,Vol:214,p: 1-19. 
Greensmith.J.T., 1988, Petrology of the sedimentary rocks, George Allen and Unwin, London, 241p.
Hayashi.K., Fujisawa.H., Holland.H.D., Ohmoto.H., 1997, Geochemistry of sedimentary rocks from northeastern Labrador, Canada, Geochimica et Cosmochimica Acta, Vol: 61, p:4115-4137.
Holland.H.D., 1984, The Chemical Evolution of the Atmosphere and Oceans, Prince ton University Press, 287 p.
Kreonberg.S.B., 1994, Effects of provenance, sorting and weathering on the geochemistry of fluvial sands from different tectonic and climatic environments. Proceeding of the 29th International Geological Congress, Part A, 69-81.
Lasemi.Y., Amin-Rasouli.H., 2007, Archaeocyathan buildups within an entirely siliciclastic succession: new discovery in the Toyonian Lalun Formation of northern Iran, the Proto-Paleotethys passive margin of northern Gondwana, Sedimentary Geology, Vol:201,p:302-320.
Matsumoto.R.Z., Zheng.Y., Kakuwa.B., Hamdi.B., Kimura.H., 1995, Preliminary results of paleomagnetic study on the Cambrian to the Triassic rocks of the Alborz, Northeast Iran, reprinted from journal of the faculty of science, University of Tokyo,Vol.2, No.4.
McLennan.S.M., 1993,Weathering and global denudation, Journal of Geology,Vol:101,p:295-303.
Naqvi, S.M., Uday Raj.B., Subba Rao.D.V., Manikyamba.C., Nimral charan.S., Balaram.V., Srinivasa Sarama. D., 2002, Geology and geochemistry of arenite-quartzwacky from the Late Archean Sandur schist belt: Implications for provenance and accretion processes, Precambrian Research,Vol: 144,p:177-197.
Nesbitt.H.W., Young.G.M., 1982, Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites, Nature,Vol:299,p:715-717.
Nesbitt.H.W., Young.G.M., 1984, Prediction of some weathering trends of plutonic and volcanic rocks based upon thermodynamic and kinetic consideration, Geochimica et Cosmochimica Acta,Vol:48,p:1523-1534.
Okada.H., 1971, Classification of sandstones: analysis and proposals, Journal of Geology, Vol:79,p:509-525.
Pettijohn.F.J., Potter.E.E., Siever.R., 1972, Sand and sandstone, Springer, New York, 618p.
Potter.P.E., 1978, Petrology and chemistry of modern big river sands, Journal of Geology,Vol:86,p:423-449.
Roser.B.P., Korsch.R.J., 1986, Determination of tectonic setting of sandstone-mudstone suites using SiO2 content and K2O/Na2O ratio, Journal of Geology,Vol:94, p:635-650.
Roser.B.P., Korsch.R.J., 1988, Provenance signatures of sandstone-mudstone suites determined using discriminant function analysis of major element data, Chemical Geology,Vol:67,p. 119-139.
Suttner.L.J., Dutta.P.K., 1986, Alluvial sandstone composition and palaeoclimate: Framework mineralogy, Journal of Sedimentary Petrology,Vol: 56 (3),p:329-345.
Taylor.S.R., McLennan.S.M., 1985, The continental crust; its composition and evolution, Blackwell, Oxford, 312p.