بررسی نقش تکتونیک در توسعه آبخوان کارستی لیلی- کینو (شمال شرق خوزستان) با تأکید بر تحلیل هیدروتکتونیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

پهنه‌آهکی سازند ایلام-سروک در تاقدیس‌های لیلی و کی‌نو در شمال‌شرق استان خوزستان، تحت تأثیر ساختارهای زمین‌شناسی، آبخوان کارستی بسیار غنی را تشکیل داده‌است. دولین‌های متعدد در ارتفاعات این تاقدیس‌ها و چشمه‌های کارستی مانند چشمه‌سوسن با آبدهی فوق‌العاده بالا، تنگ‌سرد و دره کول با آبدهی نسبتاًبالا نشان از توسعه کارست منطقه می‌باشد. مطالعات ساختارهای زمین‌شناسی نشان می‌دهد منطقه موردمطالعه تحت‌تأثیر گسل‌های پی‌سنگی زون‌‌های برشی ایذه و بالارود قرار داشته که درپی آن علاوه بر توسعه شکستگی‌ها، تاقدیس‌های منطقه براثر تداخل ساختاری با یکدیگر ادغام شده‌اند. آبخوان (تاقدیس) کارستی لیلی-کینو حاصل همین توسعه ساختاری می-باشد که بر اساس بررسی‌ بیلان آب‌زیرزمینی این ارتباط با آبخوان‌ها (یا تاقدیس‌‌های) مجاور نیز می‌تواند برقرار باشد. ساختار گسله مهم دیگر منطقه، راندگی مفارون می‌باشد که با قراردادن سازند ایلام-سروک در مقابل سازند نفوذناپذیر پابده-گورپی و همچنین ایجادخردشدگی‌های فراوان، نقش مهمی را در ظهور چشمه‌های منطقه داشته است. بررسی‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که گسل‌ها و شکستگی‌های عرضی در محدوده مورد مطالعه از فراوانی بیشتری برخوردار می‌باشند. این نوع از شکستگی‌ها و گسل‌ها نقش کلیدی را در کنترل جهت الگوی کلی جریان و انتقال آب ایفا می‌نمایند. در مجموع، نتایج نشان می‌دهند که آبخوان کارستی منطقه را می‌توان تحت‌کنترل یک رژیم هیدروتکتونیکی خاص معرفی و تحلیل کرد.

کلیدواژه‌ها


Aghanabati, A., 2006. The geology of Iran. Geological Survy and mineral exploration of Iran Publication, p. 586 (in Persian).
Ashjari, J., Raeisi, E., 2006. Anticline structure influences on regional flow, Zagros, Iran. Journal of Cave and Karst Studies 68 (3), 119-127.
Charchi, A., Kalantari, N., Keshavarzi, M.R., 2010. Assessment of Ovid karstic aquifer, SE Khouzestan. Researchs in Earth Sciences 1, 84-96 (in Persian with English abstract).
Chihi, H., De Marsily, G., Belayouni, H., Yahyaoui, H., 2015. Relationship between tectonic structures and hydrogeochemical compartmentalization in aquifers: Example of the “Jeffara de Medenine” system, south–east Tunisia. Journal of Hydrology: Regional Studies 4, 410-430.
Darvishzadeh, A., 2004. The Geology of Iran, Amirkabir Publications, p. 434 (in Persian).
Ghafari, H., 2011. Effects of tectonic structers in the development of karstic springs of Shirn-Bahar area. M.Sc Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz.
Gremaud, V., Goldscheider, N., Savoy, L., Favre, G., Masson, H., 2009. Geological structure, recharge processes and underground drainage of a glacierised karst aquifer system, Tsanfleuron-Sanetsch, Swiss Alps. Hydrogeology Journal 17, 1833–1848.
Herold, T., Jordan, P., Zwahlen, F., 2000. The influence of tectonic structures on karst flow patterns in karstified limestones and aquitards in the Jura Mountains, Switzerland. Eclogae Geologicae Helvetiae 93(3), 349-362.
Karimi Vardanjani, H., 2016. Investigation of hydrochemical features in Keynow anticline; Emphasize on isotope characteristics of water resources. Ph.D Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz. 
Mohammadibehzad, H.R., 2016. Investigation of charge sources of karst aquifers in northeastern Khouzestan province; using physico-chemical parameters and stable isotopes. Ph.D Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz.   
Mohammadibehzad, H.R., Charchi, A., Kalantari, N., 2015. Investigation of hydrogeological behavior of Sabzab karst spring, northeast of Khouzestan Province. Advanced Applied Geology 15, 10-19 (in Persian with English abstract).
Mohammadibehzad, H.R., Kalantari, N., Biglari, B., Torabi, K., 2016. Investigation of the source of salinity of Zohreh River downstream of Chamshir-dam and its capability for agricultural use. Advanced Applied Geology 21, 73-84 (in Persian with English abstract).
Motiei, H., 1995. Petroleum Geology of Zagros, Geological Survey of Iran Publication, p. 1009 (in Persian).
Price, N., Cosgrove, J., 1990. Analysis of Geological Structures.‎‏ ‏Cambridge University ‎Press, Cambridge.‎
Rubio, J. C., Simon, J. L., Soriano, M. A., 2007. Interacting tectonics, hydrogeology and karst processes in an intramonate basin: the Jilocagraben (NE Spain), Hydrogeology Journal 15, 1565-1576.
Sahebdel, M., 2009. Hydrochemical assessment of karst in Shirin-Bahar area. M.Sc Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz.
Vardanjani, H.K., Chitsazan, M., Ford, D., Karimi, H., Charchi, A., 2018. Initial assessment of recharge areas for large karst springs: A case study from the central Zagros Mountains, Iran. Hydrogeology Journal 26(1), 57-70.