پهنه بندی و ارزیابی خطر ناپایداری شیب در شهرستان مسجدسلیمان با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و نسبت فراوانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

زمین‌لغزش مخاطرة زمین‌شناسی مخرب در مناطق مرتفع است که خسارات جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد. شهرستان مسجدسلیمان به دلیل شرایط زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و کاربری اراضی خود مستعد وقوع زمین‌لغزش است بطوریکه 70 زمین‌لغزش در آن شناسایی شده است. به همین جهت مطالعه عوامل موثر بر وقوع زمین‌لغزش‌ها و تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش به منظور کاهش آسیب‌ها در این منطقه اجتناب‌ناپذیر است. بدین منظور 9 عامل موثر شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، چینه‌شناسی، گسل‌ها و خطواره‌ها، کاربری اراضی، بارندگی، فاصله از جاده‌ها و آبراهه‌ها شناسایی و در نظر گرفته شد. نقشه‌های پهنه‌بندی با استفاده از روش‌های تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نسبت فراوانی (FR) در محیط GIS تهیه و به 5 کلاس با خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه‌بندی شدند. بر این اساس، %45/69 (AHP) و %94/56 (FR) از منطقه مطالعاتی در محدوده با خطر زیاد و خیلی زیاد قرار می‌گیرد. هم‌چنین، برای صحت‌سنجی این نقشه‌ها از %21 از زمین‌لغزش رخ‌داده در این منطقه استفاده شد و دقت این نقشه-ها برای محدوده‌های با خطر زیاد و خیلی زیاد محاسبه گردید (%67/66=AHP و % 33/73=FR). اگر چه دقت هر دو نقشه مناسب بود، اما نقشه پهنه-بندی تهیه شده به روش FR دقیق‌تر است. بنابراین، استفاده از نقشه FR به منظور توسعه عمرانی آتی و حفاظت از منابع طبیعی در این منطقه توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


Akgun, A., 2012. A comparison of landslide susceptibility maps produced by logistic regression, multi-criteria decision, and likelihood ratio methods: a case study at Izmir, Turkey. Landslides 9(1), 93–106.
Alavi, A., 2007. Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American journal of science 307, 1064–1095.
Ali, S., Biermanns, P., Haider, R., Reicherter, K., 2019. Landslide susceptibility mapping by using a geographic information system (GIS) along the China–Pakistan economic corridor (Karakoram Highway), Pakistan. Natural Hazards and Earth System Sciences 19, 999–1022.
Bui, D.T., Pradhan, B., Lofman, O., Revhaug, I., Dick, O.B., 2012. Landslide susceptibility assessment in the Hoa Binh province of Vietnam: a comparison of the Levenberg-Marquardt and Bayesian regularized neural networks. Geomorphology 171–172, 12-29.
Clerici, A., Perego, S., Tellini, C., Vescovi, P., 2002. A procedure for landslide susceptibility zonation by the conditional analysis method. Geomorphology 48(4), 349–364.
Dai, F.C., Lee, C.F., Li, J., Xu, Z.W., 2001. Assessment of landslide susceptibility on the natural terrain of Lantau Island, Hong Kong. Environmental Geology 40, 381-391.
Fabbri, A., Chung, G.J., Cendrero, A., Remondo, J., 2003. Is prediction of future landslides possible with a GIS? Natural Hazards 30, 487–499.
Ferentinou, M., Chalkias, C., 2013. Mapping mass movement susceptibility across Greece with GIS, ANN and statistical methods. Landslide Science and Practice 1(1), 321–327.
Jaafari, A., Najafi, A., Pourghasemi, H.R., Rezaeian, J., Sattarian, A., 2014. GIS-based frequency ratio and index of entropy models for landslide susceptibility assessment in the Caspian forest, northern Iran. International Journal of Environmental Sciences and Technology 11(4), 909–926.
Lee, S., Pradhan, B., 2007. Landslide hazard mapping at Selangor, Malaysia using Frequency Ratio and Logistic Regression models. Landslides 4(1), 33–41.
Lee, S., Sambath, T., 2006. Landslide susceptibility mapping in the Damrei Romel area, Cambodia using frequency ratio and logistic regression models. Environmental Geology 50(6), 847–855.
Mansouri Daneshvar, M.R., 2014. Landslide susceptibility zonation using analytical hierarchy process and GIS for the Bojnurd region, northeast of Iran. Landslides 11(6), 1079-1091.
Marko, M., 2006. Landslide susceptibility map of Slovenia at scale 1: 250,000. Geologija 49(2), 295-309.
Mousavi, S.S., 2016. Evaluation of geological engineering hazards and characteristics of karst in Ahvaz. 9th Iranian Conference of Engineering Geological and the Environment, Tehran.
Mousavi, S.S., Rahimi, M., 2017. Landslide susceptibility mapping using analytical hierarchy process and GIS in Balarud region, northern Khouzestan province. 4th YES Congress, Geological Survey of Iran, Tehran.
Myronidis, D., Papageorgiou, C., Theophanous, S., 2016. Landslide susceptibility mapping based on landslide history and analytic hierarchy process (AHP). Natural Hazards 81, 245–263.
Romer, C., Ferentinou, M., 2016. Shallow landslide susceptibility assessment in a semiarid environment - a Quaternary catchment of KwaZulu-Natal, South Africa. Engineering Geology 201, 29-44.
Rozos, D., Bathrellos, G.D., Skillodimou, H.D., 2011. Comparison of the implementation of rock engineering system and analytic hierarchy process methods, upon landslide susceptibility mapping, using GIS: a case study from the Eastern Achaia County of Peloponnesus, Greece. Environmental Earth Sciences 63, 49–63.
Sabatakakis, N., Koukis, G., Vassiliades, E., Lainas, S., 2013. Landslide susceptibility zonation in Greece. Natural hazards 65(1), 523–543.
Schuster, R.L., 1995. Reducing landslide risk in urban areas-experience in the United State. In: Cheng FY, Sheu MS (ed) Urban disaster mitigation, Elsevier Science Ltd, p. 217-230.
Suzen, M.L., Doyuran, V., 2004. Data driven bivariate landslide susceptibility assessment using geographical information systems: a method and application to Asarsuyucatchment, Turkey. Engineering Geology 71, 303-321.
Wang, X., Zhang, L., Wang, S., Lari, S., 2014. Regional landslide susceptibility zoning with considering the aggregation of landslide points and the weights of factors. Landslides 11(3), 399–409.
 Yalcin, A., 2008. GIS-based landslide susceptibility mapping using analytical hierarchy process and bivariate statistics in Ardesen (Turkey): comparisons of results and confirmations. Catena 72(1), 1–12.
Yılmaz, I., 2009. Landslide susceptibility mapping using frequency ratio, logistic regression, artificial neural networks and their comparison: a case study from Kat landslides (Tokat-Turkey). Computers and Geosciences 35(6), 1125–1138.
Youssef, A.M., Pourghasemi, H.R., El-Haddad, B.A., Dhahry, B.K., 2016. Landslide susceptibility maps using different probabilistic and bivariate statistical models and comparison of their performance at Wadi Itwad Basin, Asir Region, Saudi Arabia. Bulletin of Engineering Geology and the Environment 75(1), 63–87.