منشأ سنگ‌های آتشفشانی کندوان (شمال غرب ایران): با استفاده از اطلاعات جدید زمین‌شناسی، پتروگرافی و زمین شیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پترولوژی

2 استادیار پترولوژی پژوهشکده علوم زمین-سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور

3 دانشیار پترولوژی-پژوهشکده علوم زمین-سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور

4 سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور

چکیده

منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این منطقه متشکل از ترادفهای آتشفشانی از نوع گدازه و آذرآواری است که در شش واحد در شرق روستای کندوان برونزد دارند. این سنگها در بررسی پتروگرافی حاوی بلورهای هورنبلند و پلاژیوکلاز هستند که در خمیرهای ریزبلور و شیشه ها قرار گرفته اند و در سنگهای آذرآواری قطعات سنگی و پومیس نیز دیده می شوند. بافت غربالی ، منطقه آقایی و نوسانی در پلاژیوکلاز از ویژگی های بارز این سنگهاست. نسبت بالای LREE / HREE ، غنیشدگی از LILE و تهیشدگی شدید از Y و HREE از مشخصات ژئوشیمیایی سنگهای آتشفشانی کندوان است که نشان دهنده ماهیت آداکیتی آنهاست. سنگهای مورد مطالعه با مقدار MgO <0/8 و SiO 2 > 66/16 از نوع آداکیت سیلیس بالا وجود دارد. همچنین به دلیل وجود Nb / Ta 

کلیدواژه‌ها


آقانباتی، ع.، 1383، زمین­شناسی ایران. سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 640 صفحه.
پیرمحمدی، ف.، عامری، ع.، جهانگیری، الف.، مجتهدی، م.، هاواچن، چ.، کسکین، م.، a1390، کانی­شناسی، سنگ­شناسی و سنگ زایی مجموعه آتشفشانی سهند، شمال­غرب ایران، مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره1، ص83-102.
پیرمحمدی، ف.، عامری، ع.، جهانگیری، الف.، هاواچن، چ.، کسکین، م.، b1390، بررسی منشأ و محیط زمین­ساختی سنگ­های آتشفشانی خاور سهند (جنوب­خاور تبریز) با استفاده از شواهد ژئوشیمیایی، مجله علوم زمین، شماره 81، ص 179- 190.
جهانگیری، الف.، اشرفی، ن.، 1385، تحول فرآیندهای آتشفشانی سهند از فراتوماگمایی به نوع استرومبولی براساس مطالعه پیروکلاستیک­ها، بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، بخش سنگ­شناسی و کانی­شناسی.
غیوری خسرقی، ن.، 1381، مطالعه چینه شناسی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی افق­های ایگنمبریتی سهند، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران، 147 صفحه.
معین­وزیری، ح.، امین­سبحانی، الف.، 1356، سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمنتری، انتشارات دانشگاه تربیت معلم، 59 صفحه.
Castillo, P.R., 2006, An overview of adakite petrogenesis, Chinese Science Bulletin, Vol. 51, p: 257-268.
Chiu, H.Y., Chung, S.L., Zarinkoub, M.H.m Mohammadi, S.S., Khatib, M.M., Iizuka, Y., 2013,  Zircon U-Pb age constraints from Iran on the magmatic evolution related to Neotethyan sunbuction and Zagros orogeny. Lithos, Vol. 162, p: 70- 87.
Defant, M.J., Durmmond, M.S., 1990, Derivation of some modern arc magmas by melting of young subduction lithosphere, Nature, Vol. 347, p: 662- 665.
Defant M.J., Drummond, M.S., 1993, Mount St. Helens: potential example of the partial melting of the subducted lithosphere in a volcanic arc,Geology, Vol. 21, p: 547–550.
Dilek, Y., Imamverdiyev, N.A. and Altunkaynak, S., 2009, Geochemistry and tectonics of Cenozoic volcanism in the Lesser Caucasus (Azerbaijan) and the peri-Arabian region: collision-induced mantle dynamics and its magmatic fingerprint, International Geology Review, Vol. 52, p: 536-578.
Eyuboglu, Y., Santosh, M., Chung, S.L., 2011. Crystal fractionation of adakitic magmas in the crust–mantle transition zone: petrology, geochemistry and U–Pb zircon chronology of the Seme adakites, eastern, Pontides, NE Turkey. Lithos, Vol. 121, p: 151–166.
Gao, Y., Hou, Z., Kamber, B.S., Wei, R., Meng, X., Zhao, R., 2007. Adakite-like porphyric from the southern Tibetan continental collision zones: evidence for slab melt metasomatism. Contrib Mineral Petrol, Vol. 153, p: 105-120.
Gill, R., 2010, Igneous rocks and processes, A John Wiley and  Sons, Ltd., Publication, 428 pages.
Guo, Z., Wilson, M., Liu., J., 2007. Post-collision adakites in south Tibet: Products of partial melting of subductin0modified lower crust. Lithos, Vol. 96, p: 205-224,
Imamverdiyev, N.A. and Mamedov, M.N., 1996, Neogene-Quaternary volcanism in the Lesser Caucasus, Azerbaijan, Acta Volcanologica, Vol. 8, p: 111-113.
John, T., Klemd, R., Klemme, S., Pfander, J.A., Hoffmann, J.E., Gao, J., 2011, Nb–Ta fractionation by partial melting at the titanite–rutile Transition, Contrib Mineral Petrol, Vol. 161, p: 35-45. 
Karsli, O., Dokuz, A., Uysal, I., Aydin, F., Kandemir, R., Wijbrans, J., 2010, Generation of the Early Cenozoic adakitic volcanism by partial melting of mafic lower crust, Eastern Turkey: implications for crustal thickening to delamination, Lithos, Vol. 114, p: 109-120.
Le Bas, M.J., Le Maitre, R.W., Streckeisen, A. and Zanettin, 1986, A chemical classification of volcanic rocks based on total Alkali-Silica contant, Journal of Petrology, Vol. 27, p: 745-750.
Le Maitre, R.W., 2002, Igneous rocks: a classification and glossary of terms, Cambridge University Press. 236 pages.
Martin, H., 1999, Adakitic magmas: modern analogues of Archean granitoids, Lithos, Vol. 46, p: 411-429.
Martin, H., Smithies, R.H., Rapp, R., Moyen, J.F., Champion, D., 2005, An overview of adakite, tonalite-trondhjemite-granodiorite (TTG), and sanukitoid: relationships and some implications for crustal evolution, Lithos, Vol. 79, p: 1-24.
Moyen, J.F., 2009, High Sr/Y and La/Yb ratios: The meaning of the adakitic signature, Lithos, Vol. 112, p: 556-574.
Rodriguez, C., Selles, D., Dungan, M., Langmuir, C., Leeman, W., 2007. Adakitic dacites formed by intracrustal crystal fractionation of water-rich parent magmas at Nevado de Longav volcano (36.2 degrees S; Andean Southern Volcanic Zone, central Chile). Journal of Petrology, Vol. 48, p: 2033–2061.
Rollinson, H.R., 1993, Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation, Interpretation, Longmans, Harlow, 325 pages.
Rudnick, R.L., 1990, Nd and Sr isotopic compositions of lower crustal xenoliths from north Queensland, Australia: Implications for Nd model ages and crustal growth processes, Chemical Geology, Vol. 83, p: 195-208.
Sun, S.S., Mcdonough, W.E., 1989, Chemical and isotopic systematic of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes, Magmatism in the ocean Basins. Ed. Sunders A.D., Norry M.J. Geologycal Society of London Special Publication, Vol. 42, p: 313-345.
Veliev, A.A., GasanKuliyeva, M.Y., Imamverdiyev, N.A., Babayeva, G.J., 2010, Petrogenetic evolution late Cenozoic volcanism of the Lesser Caucasus, The 1st International Applied Geological Congress, Department of Geology, Islamic Azad University-Mashhad Branch, Iran, 2159-2167.
Winter, J.D., 2001, An Introduction to Igneous and Metamorphic Petrology, Prentice- hall inc. upper Saddle River, New Jersey, 697 pages.