زمین شناسی و زایش رخداد معدنی آهن حلب 2 در پهنه کانه دار تکاب- تخت سلیمان- انگوران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

2 هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

3 هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

چکیده

رخداد معدنی آهن حلب 2 در پهنه فلززایی تکاب-تخت‌سلیمان-انگوران واقع شده‌است. کانه‌زایی آهن به‌صورت عدسی‌شکل و هم‌روند با برگوارگی درون شیست‌های بازیک و اسیدی به سن پرکامبرین تشکیل شده‌است. براساس مطالعات کانه‌نگاری، کانی‌های معدنی شامل مگنتیت به‌همراه مقدار کمی پیریت و کالکوپیریت بوده، کوارتز و اکتینولیت کانی‌های باطله هستند. بافت کانه‌ها از نوع لامینه‌ای و لایه‌ای، توده‌ای، دانه‌پراکنده و رگه-رگچه‌ای است. سه مرحله کانه‌زایی در این رخداد معدنی قابل تفکیک است. کانه‌زایی مرحله اول به‌صورت مگنتیت‌های دانه‌‌پراکنده، لامینه‌ای و عدسی‌شکل هم‌روند با برگوارگی واحدهای میزبان می‌باشد. مرحله دوم کانه‌زایی با چین‌خوردگی نوارهای کانه‌دار و ریزساختارهای سیگما و بودین‏شدگی در بلورهای مگنتیت، رشد سایه‌فشاری کوارتز و دورزدن برگوارگی در اطراف بلورهای مگنتیت و تبلور مجدد بلورهای کوارتز و مگنتیت مشخص می‌شود. مرحله سوم با تشکیل مگنتیت‌ به‌صورت رگه-رگچه‌ای و سیمان گرمابی بِرش‌ها مشخص می‌شود. بررسی الگوی تغییرات عناصر کمیاب خاکی در شیست‌های اسیدی میزبان فاقد کانه‌زایی و بخش‌های کانه‌دار نشانگر الگوی مشابه غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE بوده و بیانگر ارتباط کانه‌زایی آهن با ماگماتیسم اسیدی است. ویژگی‌های رخداد معدنی آهن حلب 2 با کانسارهای آهن آتشفشانی-رسوبی دگرگون‌ و دگرشکل‌شده قابل مقایسه است. شناخت این ویژگی‌ها کاربرد فراوانی در اکتشاف این تیپ از کانه‌زایی‌های آهن در زیرپهنه تکاب-تخت‌سلیمان-انگوران دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پورمحمد، ف.، 1396، زمین­شناسی، ژئوشیمی و خاستگاه کانه­زایی آهن میانج، منطقه حلب، جنوب­باختر زنجان. پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه زنجان، 94 ص.
پورمحمد، ف.، کوهستانی، ح.، عظیم­زاده، ا.م.، نباتیان، ق. و مختاری، م.ع.ا.، 1397، رخداد معدنی آهن میانج، جنوب­باختر زنجان: کانه­زایی آتشفشانی- رسوبی دگرگون و
دگرشکل­شده در پهنه سنندج- سیرجان. فصلنامه علوم زمین، زیر چاپ.
توکلی. ح.، 1383، کانی­شناسی، ژئوشیمی و خاستگاه کانسارهای آهن شمال­غرب همدان، پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس. 156 ص.
حلاجی، ا.،1370، مطالعه کانی­شناسی، عناصر کمیاب و منشأ کانسار گل گهر (سیرجان- کرمان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه خوارزمی.
حیدری، م.، قادری، م. و کوهستانی، ح.، 1396، کانه‌زایی طلای اپی‌ترمال با میزبان رسوبی عربشاه، جنوب‌خاور تکاب، شمال‌باختر ایران. فصلنامه علوم زمین، شماره 105، ص. 265-282.
شیرخانی، م.، 1387، کانی­شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار سرب- روی آی‌قلعه‌سی، جنوب­خاور تکاب. پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، 143 ص.
فریدونی، ز.، عظیم­زاده، ا.م.، کوهستانی، ح.، موید، م. و مرنگی، ح.، 1394، مطالعه کانی­شناسی و کانه­نگاری کانه­زایی آهن در رخداد معدنی حلب (جنوب­باختری زنجان) با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM). سی و چهارمین گردهمایی و دومین کنگره بین­المللی تخصصی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
فریدونی، ز.، عظیم­زاده، ا.م.، کوهستانی، ح.، مؤید، م. و مرنگی، ح.، 1395، مطالعه کانی­سازی مگنتیت/ هماتیت در کانسار آهن حلب با استفاده از پتروگرافی و ژئوشیمی میان­بارهای سیلیسی. هشتمین همایش انجمن زمین­شناسی اقتصادی ایران، دانشگاه زنجان.
فنودی، م. و حریری، ع.، 1378، نقشه زمین­شناسی1:100000  تکاب. سازمان زمین­شناسی و اکتشاف معدنی کشور.
کرمی، ف.، کوهستانی، ح.، مختاری، م.ع.ا. و عظیم­زاده، ا.م.، 1394، ویژگی­های زمین­شناسی و کانه­زایی کانسار روی- سرب (نقره) حلب، جنوب­باختر زنجان. مجموعه مقالات سی و چهارمین گردهمایی و دومین کنگره بین­المللی تخصصی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
کرباسی، ع.، 1394، گزارش پایانی اکتشاف روی- سرب حلب. سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان.
لطفی، م. و کریمی، م.، 1383، کانی­سازی و نحوه تشکیل کانسار نوع رگه­ای (نیکل- کبالت- آرسنیک- بیسموت- عناصر پایه) بایچه­باغ (شمال­باختری زنجان- ایران). فصلنامه علوم زمین، شماره 53، ص. 40-55.
متولی، ک.، 1384، کانی­شناسی، ژئوشیمی و منشأ کانسارهای آهن خسروآباد و تکیه بالا در شمال­خاوری سقز. پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس. 150ص.
محمدی نیایی، ر.، 1394، ژنز و زمین‌شناسی اقتصادی کانسار سرب و روی آی‌قلعه‌سی با نگرش ویژه‌ای بر کانه‌زایی فلزات قیمتی. رساله دکتری زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 210 ص.
58
محمدی، ز.، ابراهیمی، م. و کوهستانی، ح.، 1391، ویژگی­های زمین­شناسی و کانه­زایی رخداد معدنی آهن گورگور، شمال­باختری تکاب. سی و یکمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور تهران.
محمدی، ز.، ابراهیمی، م. و کوهستانی، ح.، 1393، رخداد معدنی آهن گورگور، شمال­خاور تکاب: کانه­زایی تیپ آتشفشانی- رسوبی دگرگون­شده در زون سنندج- سیرجان. مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 13، ص 32-20.
محمدی، ز.، کوهستانی، ح. و ابراهیمی، م.، 1392، کانی­شناسی، ساخت و بافت و تیپ کانه­زایی آهن در رخداد معدنی گورگور، شمال­خاوری تکاب. اولین کنفرانس بین­المللی مهندسی معدن، فرآوری مواد معدنی، متالورژی و محیط زیست، دانشگاه زنجان. زنجان.
محمدی، ز.، 1392، پتروگرافی سنگ­های دگرگونی منطقه حلب (شمال­شرق تکاب( با نگرشی بر کانه­زایی آهن). پایان­نامه کارشناسی ارشد پترولوژی، دانشگاه زنجان. 101 ص.
نادری، ا.، 1395، زمین­شناسی، کانی­شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار منگنز حلب، جنوب­­غرب زنجان، پایان­نامه کارشناسی ارشد زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه زنجان.
نادری، ا.، نباتیان، ق.، هنرمند، م. و کوهستانی، ح.، 1395- زمین­شناسی، کانی­شناسی، ساخت و بافت ماده معدنی در کانسار منگنز حلب، جنوب­باختر زنجان. هشتمین همایش انجمن زمین­شناسی اقتصادی ایران، دانشگاه زنجان.
نجف­زاده، م.، 1394، پتروگرافی سنگ­های دگرگونی منطقه عربشاه (جنوب­شرق تکاب) با نگرشی بر کانه‌زایی آرسنیک- طلا. پایان­نامه کارشناسی ارشد پترولوژی، دانشگاه زنجان، 92 ص.
نجف­زاده، م.، ابراهیمی، م.، مختاری، م.ع.ا. و کوهستانی، ح.، 1395، رخداد معدنی عربشاه: کانه­زایی اپی­ترمال طلا- آرسنیک- آنتیموان تیپ کارلین در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت­سلیمان، آذربایجان غربی. مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، جلد 6، شماره 22، ص 76-61.
نفیسی، ر.، کوهستانی، ح.، مختاری، م.ع.ا. و صادقی، م.، 1395، ویژگی­های زمین­شناسی و کانه­زایی رخداد معدنی حلب، جنوب باختر زنجان، سی و پنجمین گردهمایی ملی علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
 
Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A., Hale, M., 1999, Invisible gold at Zarshuran, Iran. Economic Geology, Vol: 94, No: 48, p: 1367-1374.
Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A., Hale, M., 2000, Petrography, mineralogy and geochemistry of the Zarshuran Carlin-like gold deposit, northwest Iran. Mineralium Deposita, Vol: 35, No: 7, p. 656-671.
Ashley, P.M., Lottermoser, B.G., Westaway, J.M., 1998, Iron-formation and epigenetic ironstones in the Palaeoproterozoic Willyama Supergroup, Olary Domain, South Australia. Mineralogy and Petrology, Vol: 6, No: 1-4, p: 187-218.
Boni, M., Gilg, H.A., Balassone, G., Schneider, J., Allen, C.R., Moore, F., 2007, Hypogene Zn carbonate ores in the Angouran deposit, NW Iran. Mineralium Deposita, Vol: 42, No: 8, p: 799-820.
Boynton, W.V., 1984, Cosmochemistry of the earth element: meteorite studies. In: Henderson, P., (Ed.): Rare Earth Element geochemistry.Elsevier, Amsterdam, pp: 63-114.
Ciftci, D., Unlu, T., Sayili, S.A., 1996, Discussion on the origin of Otlukiliseiron deposit Gurun- Sivas. Mineral Res. Expl. Bull., Vol: 118, p: 25-50.
Corona-Esquivel, R., Ortega-Gutiérrez, F., Reyes-Salas., M., Lozano-Santacruz,R., Miranda-Gasca, M.A., 2000, Mineralogical study of the La Hueca Cretaceous ironmanganese deposit,Michoacan, Southwestern Mexico.Revista Mexicana de Ciencias Geológicas, Vol: 17, No: 2, p: 143-153.
Daliran, F., 2008, The carbonate rock-hosted epithermal gold deposit of Agdarreh, Takab geothermal field, NW Iran, hydrothermal alteration and mineralization. Mineralium Deposita, Vol: 43, No: 4. p: 383-404.
Daliran, F., Hofstra, A.H., Walther, J., Stüben, D., 2002, Aghdarreh and Zarshuran SRHDG deposits, Takab region, NW Iran. GSA Annual Meeting, Abstract with Programs, Session 63-8.
Daliran, F., Pride, K., Walther, W., Berner, Z.A., Bakker, R.J., 2013, The Angouran Zn (Pb) deposit, NW Iran: evidence for a two stage, hypogene zinc sulfide–zinc carbonate mineralization. Ore Geology Reviews, Vol: 53, p: 373-402.
Daliran, F., Walther, J., Stüben, D., 1999, Sediment-hosted disseminated gold mineralization in the North Takab geothermal field, NW-Iran. In: Stanley, C.J. et al. (Eds.): Mineral Deposits: Processes to Processing. Proceed. 5th bienn. SGA Meeting and 10th Quadr. IAGOD Meeting, pp. 837-840.
Gilg, H.A., Boni, M., Balassone, G., Allen, C.R., Banks, D., Moore, F., 2006, Marble-hosted sulphide ores in the Angouran Zn-(Pb-Ag) deposit, NW Iran: interaction of sedimentary brines with a metamorphic core complex. Mineralium Deposita, Vol: 41, No: 1, p: 1-16.
Kikawada, Y., Ossaka. T., Oi, T., Honda, T., 2001, Experimental studies on the mobility of lanthanides accompanying alteration of andesite by acidic hot spring water. Chemical Geology, Vol: 176, No: 1-4, p: 137-149.
Mehrabi, B., Yardley, B.W.D., Cam, J.R., 1999, Sediment-hosted disseminated gold mineralization at Zarshuran, NW Iran. Mineralium Deposita, Vol: 34, No: 7, p: 673-696.
Mohammadi Niaei, R., Daliran, F., Nezafati, N., Ghorbani, M., Sheikh Zakariaei, J., Kouhestani, H., 2015, The Ay Qalasi deposit: An epithermal Pb–Zn (Ag) mineralization in the Urumieh-Dokhtar Volcanic Belt ofnorthwestern Iran. N. Jb. Miner. Abh. (J. Min. Geochem.), Vol: 192, No: 3, p: 263-274.
Orberger, B., Misks, S., Tudrin, A., Wagner, Ch., Failin, M., Boudouma, O., Derre, C., Nabatian, Gh., Honarmand, M., Monsef, I., Ghods, A., 2017, Iron-oxide mineralogy of banded iron formations in the Takab region, North Western Iran. Mineral Resources to Discover - 14th SGA Biennial Meeting, S05 – Iron-ore – Deposit to global scale processes, Vol. 2.
Passchier. C.W., Trouw. R.A.J., 1997, Micro-tectonics. Springer-Verlag New York, Berlin Heidelberg Editions, 289 p.
Roy, S., Venkatesh. A.S., 2009, Mineralogy and geochemistry of banded iron formation and iron ores from eastern India with implications on their genesis. Journal of Earth System Science, Vol: 118, p: 619-641.
Smirnov. V.M., Ginzburg. A.I., Grigoriev, V.M., Yakovlev. G.F., 1983, Studies of mineral deposits. Mir Publishers, Moscow, 288 p.
Stöcklin, J., 1968- Structural history and tectonics of Iran: A review. Am. Assoc. Petrol. G., Geol. Bull., Vol: 52, No: 7, p: 1229-1258.
Whitney, D.L., Evans, B.W., 2010, Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, Vol: 95, p: 185-187.
59
Yardley, B.W.D., Mackenzie, W.S., Guilford. C., 1990, Atlas of metamorphic rocks and their textures. Longman Scientific and technical, 120 p.