ارزیابی آلایندگی فلزات سنگین در خاک محدوده شهرستان های هشتگرد و نظرآباد، پس از سه دهه صنعتی شدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زمین شناسی زیست محیطی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران

2 دانشیار گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران

3 استادیار گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

مقادیر فلزات سنگین در خاک، به دلیل نهاده های کشاورزی، توسعه شهرنشینی و صنعتی شدن، اکوسیستم را تحت تأثیر قرار می دهد. محدوده شهرستان های هشتگرد و نظرآباد به دلیل کاربری‌های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت، 250 نمونه ژئوشیمیایی برداشت شد و به روش هضم جزئی ((METHOD 3050B آماده سازی شد، آنالیز نمونه‌ها با استفاده از MS –ICP انجام شد. برای ارزیابی میزان آلودگی فلزات سنگین در خاک از شاخص‌های آلودگی استفاده شد. با مقایسه میانگین فاکتور آلودگی فلزات سنگین در خاک بر اساس کلاسه‌بندی مقدار فاکتور آلودگی، عنصر نیکل عدد (6.33) آلودگی بسیار بالا و مقادیر کروم و آرسنیک آلودگی متوسط را نشان می دهند. بر اساس شاخص امنیت آلودگی، سمت شمال و بخشی از جنوب محدوده، از لحاظ امنیت آلودگی متوسط می‌باشد. فاکتور غنی شدگی روش مناسبی جهت تفکیک منشا طبیعی و انسان پدید آلودگی است. با توجه به نمودار خوشه ای بدست آمده از تحلیل آماری عناصر آلومینیوم، آهن و منیزیم در یک خوشه قرار دارند و با سایر عناصر آلاینده همبستگی نزدیکی ندارند لذا این موضوع نشان می دهد که آلایندگی فلزات سنگین ژئوژنیک نمی باشد. در محدوده مورد مطالعه به ترتیب عناصر نیکل> آرسنیک> کروم> مس> سرب> روی، غنی شدگی قابل توجه و متوسط را بویژه در شمال منطقه نشان می دهند که منجر به کاهش کیفیت خاک منطقه شده است و این نمایانگر سهم قابل توجه عوامل انسان پدید در محدوده مورد مطالعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Gong, Q., Deng, j., Yangchuan, X., Qingjie, W., 2008. Calculating Pollution Indices by Heavy Metals in Ecological Geochemistry Assessment and a Case Study in Parks of Beijing Journal of China University of Geosciences 19(3), 230–241. https://doi.org/10.1016/S1002-0705(08)60042-4.
Hakanson, L., 1980. Ecological risk index for aquatic pollution control, A sedimentological approach. Journal of Water Research 14, 975–1001. https://doi.org/10.1016/0043-1354(80)90143-8.
Kakouei, F., Fathabadi, Gh., Malmir, H., Motamedi, H., 2022. Preparation of environmental geochemical map of Hashtgerd 1/50000 index number 6161IV. Report of Geological and Engineering Hazards Office – Geological Survey and Mineral Exploration of Iran.
Khosravi, N., Maeda, A., DaCosta, R.S., Davies, J.E., 2018. Nanosurfaces modulate the mechanism of peri-implant endosseous healing by regulating neovascular morphogenesis. Communications Biology 1(1), 72. https://doi. org/ 10.1038/s42003-018-0074-y.
Kowalski, J.B., Mazurek, R., Gąsiorek, M., Zaleski, T., 2018. Pollution indices as useful tools for the comprehensive evaluation of the degree of soil contamination–A review. Environmental Geochemistry and Health 40, 2395–2420. https://doi.org/10.1007/s10653-018-0106-z.
Long, E.R., MacDonald, D.D., Smith, L., Calder, F.D., 1995. Incidence of adverse biological effects within ranges of chemical concentrations in marine and estuarine sediments. Environmental Management 19, 81–97. https://doi.org/10.1007/BF02472006.
Muller, G., 1969. Index of geo accumulation in the sediments of the Rhine River. Geography Journal 2, 108-118. https://sid.ir/paper/618491/en.
Parazanganeh, A., Hajisoltani, P. Zamani, A., 2010. Assessment of heavy metal pollution in surficial soils surrounding Zinc Industrial Complex in Zanjan-Iran. Procedia Environmental Sciences 2, 162-166. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2010.10.019.
Pejman, A., Nabi Bidhendi, G., Ardestani, M., Saeedi, M., Baghvand, A., 2015. A new index for assessing heavy metals contamination in sediments: A case study. Ecological Indicators 58, 365–373. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2015.06.012.
Rapant, S., Salminen, R., Tarvainen, T., Krc mova, K., Cvec Kova, V., 2008. Application of a risk assessment method to Europe – wide geochemical baseline data. Geochemistry Exploration, Environment, Analysis 8, 291–299, 1467-7873. https://doi.org/10.1144/1467-7873/08-176.
Rashid Shomali, A., Khodaverdiloo, H., 2012. Contamination of soils and plants along urmia-salmas highway (Iran) to some heavy metals. Water and Soil Science, 22(3), 157-72. https://doi.org/650-698-325-384.
Sekabira, K., Oryem-Origa, H., Basamba, T.A., Mutumba, G., Kakudidi, E., 2010. Assessment of heavy metal pollution in the urban stream sediments and its tributaries. Journal of Environmental Science and Technology 7(3), 435-446. https://doi.org/10.1007/BF03326153.
Shakibayi, MR., Khosravan A., Farahmand A., Zare S., 2009. Remove the heavy metals copper and zinc from industrial waste from factories of Kerman by bacteria resistant mutant absorbing metal. Journal of Kerman University of Medical Sciences 16 (1), 13-34 (in Persian).
Sutherland, R.A., 2000. Bed Sediment Associated Trace Metals in an Urban Stream, Oahu, Hawaii. Environmental Geology 39, 611-627. https://doi.org/10.1007/s002540050473.
USEPA, 1996. United State Environmental Protection Agency: Method 3050B. Acid digestion of sediments, sludges, and soils, Revision 2. SW-846 – Test Methods for Evaluating Solid Waste: Physical/Chemical Methods. U.S. Government Printing Office, Washington, DC. In. https://www.epa.gov/sites/default/files/2015-06/documents/epa-3050b.pdf.
Zhang, L., Ye, X., Feng, H., Jing, Y., Ouyang, T., Yu X., Liang, R., Gao, C., Chen, W., 2007. Heavy metal contamination in western Xiamen Bay sediments and its vicinity. China. Marine Pollution Bulletin 54, 974-982. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul. 2007.02.010.