جداسازی آنومالی‌های ژئوشیمیایی فلز مس با استفاده از روش فرکتال عیار-تعداد (C-N) و سنجش از دور در کانسار مس پورفیری سوناجیل؛ هریس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی ، تهران

2 استاد گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 گروه زمین شناسی معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

4 گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، مرکز کرج

چکیده

کانسار مس پورفیری سوناجیل در 15 کیلومتری شرق شهرستان هرِیس در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این منطقه با جای گیری در بخش فلززایی کمربند ماگمایی ارسباران و وجود منابع غنی مس در این مناطق، از اهمیت بالایی برخوردار است. کانه زایی اغلب از نوع گرمابی با منشأ مختلف و کنترل زمین شناسی ساختاری از فلز مس در منطقه گزارش شده است. تحلیل داده های ژئوشیمیایی ابزاری قدرتمند جهت آشکارسازی مناطق ناهنجار عناصر می باشد. برای دستیابی به این موضوع از روش هندسی فرکتال عیار-تعداد که موقعیت فضایی و الگوی توزیع داده‌های ژئوشیمیایی را مدنظر قرار می دهد استفاده شده است. در جوامع ژئوشیمیایی حاصل از تجزیه فلز مس در 1224 نمونه سنگ مقدار کمینه و بیشینه عیار برای فلز مس به ترتیب 160 ppm و 5600 ppm می باشد. با استفاده از مطالعات سنجش از دور و پردازش تصاویر ماهواره ای ASTER به بارزسازی دگرسانی های گرمابی منطقه پرداخته شد. از محدوده امواج مرئی تا مادون قرمز موج کوتاه (VNIR-SWIR) تصاویر ASTER جهت شناسایی دگرسانی‌ها استفاده شده است. نتایج نشان داد دگرسانی آرژیلیک در مقایسه با سایر دگرسانی‌های منطقه از وسعت بیشتری برخوردار بوده و در تشکیل کانسار مس سوناجیل تاثیر بسزایی داشته است. نتایج این روش‌ها نشان داد که عیار فلز مس در جنوب و جنوب‌غربی افزایش پیدا می کند و در این مناطق عیار فلز مس بسیار بالا است؛ شدت بی‌هنجاری‌های ژئوشیمیایی در نزدیکی ساختارهای زمین‌شناسی مانند گسل‌ها و مناطق برشی افزایش یافته است. کنترل صحرایی نشانگر احتمال بالایی وجود ذخایر معدنی در مناطق هدف است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Afzal, P., Yasrebi, A.B., Saein, L.D., Panahi, S., 2017. Prospecting of Ni mineralization based on geochemical exploration in Iran. Journal of Geochemical Exploration 181, 294-304. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2016.10.003.
Aghazadeh, M., 2014. Geological map of Sonajeel porphyry copper deposit and surrounding area with 1:5000 scale. Kumeh Madaneh Pars Company (in Persian with English Abstract). https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2022.105251.
Aghazadeh, M., Castro, A., Badrzadeh, Z., Vogt, K., 2011. Post-collisional polycyclic plutonism from the Zagros hinterland: The Shaivar Dagh plutonic complex, Alborz belt, Iran. Geological Magazine 148: 980-1008. http://dx.doi.org/10.1017/s0016756811000380.
Agterberg, F.P., Cheng, Q., Brown, A., Good, D., 1996. Multifractal modeling of fractures in the Lac du Bonnet batholith, Manitoba. Computers & Geosciences 22(5), 497-507. https://doi.org/10.1016/0098-3004(95)00117-4.
Alavipanah, S.K., 2012. Principles of modern remote sensing and interpretation of satellite images and aerial photographs. Tehran: University of Tehran Printing and Publishing Institute.
Asiabanha, A. Foden, J., 2012. Post-collisional transition from an extensional volcano-sedimentary basin to a continental arc in the Alborz Ranges, N-Iran. Lithos 148, 98-111. https://doi.org/10.1016/j.lithos.2012.05.014
Azizi, H., Tarverdi, M.A., Akbarpour, A., 2010. Extraction of hydrothermal alterations from ASTER SWIR data from east Zanjan, northern Iran. Advances in Space Research 46(1), 99-109. https://doi.org/10.1016/j.asr.2010.03.014.
Baba Ahmadi, A. 1999. Applications of Remote Sensing (RS) in Geology. Tehran: Avaye Qalam.
Babakhani, A. R., Lesquyer, J. L., Rico, R., 1976. Ahar Quadrangle (scale 1:250,000). Geological Survey of Iran, Tehran, Iran 62: 547-562 https://doi.org/10.2478/v10096-011-0039-2.
Cheng, Q., Agterberg, F.P., Ballantyne, S.B., 1994. The separation of geochemical anomalies from background by fractal methods. Journal of Geochemical Exploration 51(2), 109-130. https://doi.org/10.1016/0375-6742(94)90013-2
Cheng, Q., Ping, Q., Kenny, F., 1997. Statistical and fractal analysis of surface stream patterns in the Oak Ridges Moraine, Ontario, Canada. In Proceedings of the International Association of Mathematical Geology Meeting, Barcelona. 1, 280-286. https://doi.org/10.1016/S0098-3004(00)00112-6.
Crosta, A.P., De Souza Filho, C.R., Azevedo, F., Brodie, C., 2003. Targeting key alteration minerals in epithermal deposits in Patagonia, Argentina, using ASTER imagery and principal component analysis. International Journal of Remote Sensing 24(21), 4233-4240. https://doi.org/10.1080/0143116031000152291
Deng, J., Wang, Q., Yang, L., Wang, Y., Gong, Q., Liu, H., 2010. Delineation and explanation of geochemical anomalies using fractal models in the Heqing area, Yunnan Province, China. Journal of Geochemical Exploration 105(3), 95-105. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2010.04.005.
El Janati, M., 2019. Application of remotely sensed ASTER data in detecting alteration hosting Cu, Ag and Au bearing mineralized zones in Taghdout area, Central Anti-Atlas of Morocco. Journal of African Earth Sciences 151, 95-106. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2018.12.002.
Goetz, A.F., Rock, B.N., Rowan, L.C., 1983. Remote sensing for exploration; an overview. Economic Geology 78(4), 573-590. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.78.4.573.
Hassanpour, S., 2010. Metallogenesis and mineralization of copper-gold deposits in Arsbaran magmatic zone, East Azarbaijan, Northwest Iran. PhD Thesis, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University.
Hassanpour, S., Senemari, S., Roomi, N., 2022. Delineation of mineralization zones by multivariate fractal and zonality modeling in south of the Sungun and Kighal porphyry systems, NW, Iran. Arabian Journal of Geosciences 15(8), 703. https://doi.org/10.1007/s12517-022-09845-2.
Hewson, R.D., Cudahy, T.J., Mizuhiko, S., Ueda, K., Mauger, A.J., 2005. Seamless geological map generation using ASTER in the Broken Hill-Curnamona province of Australia. Remote Sensing of Environment 99(1-2), 159-172. https://doi.org/10.1016/j.rse.2005.04.025.
Hezarkhani, A., 2003. Exploration of Sonajil copper deposit, Iranian company of copper, northwestern report exploration 21(81), 31-36. https://doi.org/10.22071/gsj.2011.54200.
Hezarkhani, A., 2007. Hydrothermal Evolution in Sonajil Porphyry Copper System (East Azarbaijan Province, Iran): The History of an Uneconomic Deposit. Journal of International Geology Review, Stanford-USA. https://doi.org/10.1007/s12517-011-0453-x.
Jaafari, M.A., Kananian, A., Nazarpour, A., 2019. Discrimination of Pb and Zn metals geochemical anomalies using classical statistical (Mean+ nSTEV), Singularity Index, remote sensing and structural factors method in Khondob 1: 100000 sheet, northern part of Malayer-Aligoudarz-Esfahan zone. Advanced Applied Geology 9(3), 341-356. https://doi. org 10.22055/AAG.
Khoei, N., Qurbani, M., Tajbakhsh, P., 1999. Tehran: Copper Deposits in Iran. Organization of Geology and Mineral Explorations of Iran.
Liu, Y., Xia, Q., Carranza, E.J.M., 2019. Integrating sequential indicator simulation and singularity analysis to analyze uncertainty of geochemical anomaly for exploration targeting of tungsten polymetallic mineralization, Nanling belt, South China. Journal of Geochemical Exploration 197, 143-158. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2018.11.012.
Loughlin, W.P., 1991, Principal component analysis for alteration mapping, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing 57, 1163-1169. https://doi.org/10.1080/01431160600905003.
Mahdavi, M.A., Amini Fazl, A., 1989. Geological Map of Ahar Quadrangle (scale 1:100,000). Geological Survey of Iran, Tehran Iran 8: 100-109. https://doi.org/10.1016/j.jaesx.2022.100109.
Mandelbrot, B.B., Mandelbrot, B.B., 1982. The fractal geometry of nature, Times Books New York, 468 P.
Meyer, C., Hemley, J., 1967, Wall rock alteration, Geochemistry of hydrothermal ore deposits: New York, Holt. Rinehart and Winston 31, 166-235.
Nabavi, M. H. 1976. An Introduction to the Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, Iran.
Nazarpour, A., Sadeghi, B., Sadeghi, M., 2015. Application of fractal models to characterization and evaluation of vertical distribution of geochemical data in Zarshuran gold deposit, NW Iran. Journal of Geochemical Exploration 148, 60-70. https://doi.org/10.1016/j.
Rouskov, K., Popov, K., Stoykov, S., Yamaguchi, Y., 2005, June. Some applications of the remote sensing in geology by using of ASTER images. In scientific conference “SPACE, ECOLOGY, SAFETY” with Int. Participation. 167-173. https://doi.org/10.22055/AAG.
Rowan, L.C., Hook, S.J., Abrams, M.J., Mars, J.C., 2003. Mapping hydrothermally altered rocks at Cuprite, Nevada, using the Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer (ASTER), a new satellite-imaging system. Economic Geology 98(5), 1019-1027.https://doi.org/10.2113/98.5.1019.
Sabins, F. F., 1999. Remote sensing for mineral exploration. Ore Geology Reviews 14, 157-183. https://doi.org/10.1016/S0169-1368(99)00007-4.
Shahabpour, J., 2005. Economic geology. Kerman: Bahonar Kerman University.
Shapiro, S.S., Wilk, M.B., 1965. An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrika 52(3/4): 591-611. https://doi.org/10.2307/2333709.
Sillitoe, R.H., 2010. Porphyry copper system, Society of Economic Geologist, inc. Economic geology 105: 3-41. http://dx.doi.org/10.2113/gsecongeo.105.1.3.
Tosdal, R.M., Richards, J.P., 2001. Magmatic and structural controls on the development of porphyry Cu ± Mo ± Au deposits: Reviews in Economic Geology 14, 157-181. https://doi.org/10.5382/SP.24.01.
Ranjbar, H., Shahriari, H. and Honarmand, M, 2003, Comparison of ASTER and ETM+ data for exploration ofporphyry copper mineralization: A case study of Sar Cheshmeh areas, Kerman, Iran. 8, 673-596. https://doi.org/10.22067/econg.v10i1.53510.
Zuo, R., Wang. J., 2016. Fractal/multifractal modeling of geochemical data: A review. Journal of Geochemical Exploration 164, 33-41. https://doi.org/10.1016/j.gexplo.2015.04.010.