بررسی مکانیسم تکتونیک برگشتی در پهنه گسلی درونه(شمال لوت)

خطیب, محمدمهدی; نریمانی, مهین; غلامی, ابراهیم; موسوی, سید مرتضی

doi:10.22055/aag.2024.44037.2381

بررسی مکانیسم تکتونیک برگشتی در پهنه گسلی درونه(شمال لوت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند،بیرجند، ایران

³ گروه زمین نشاسی- دانشکده علوم- دانشگاه بیرجند

⁴ عضو هیات گروه زمین شناسی دانشگاه بیرجند

10.22055/aag.2024.44037.2381

چکیده

سامانه گسلی درونه( DFS) یکی از گسل‌های بزرگ در آسیای مرکزی است که حاشیه شمالی خرده قاره ایران مرکزی را محدود می کند. سازماندهی مجدد تغییر شکل تکتونیکی در منطقه برخورد عربستان و اوراسیا در حدود 5±2 میلیون سال پیش رخ داده است که با فعال-سازی مجدد گسل‌های امتدادلغز همراه بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌های جنبشی گسل در امتداد DFS نشان‌دهنده میدان حداکثر تنش اخیر با جهت میانگین N15E می‌باشد. بررسی سن چینه شناسی ایستگاه‌ها نشان می‌دهدکه جوان ترین لایه‌هایی که تحت تاثیر تنشNW (جهت میانگین N47W) قرار گرفته‌اند، سنگ‌هایی با سن میوسن-پلیوسن هستند. شاخص های ژئومورفیکی در امتداد DFS و شواهد ژئومورفولوژیکی برجسته در بخش مرکزی، جایی که گسل از رسوبات آبرفتی کواترنر عبور می کند حرکت چپ‌گرد روی این منطقه گسلی را نشان می‌دهند در حالی‌ که در بخش‌های شرقی سیستم گسل درونه با توجه به شکل آبراهه‌ها که به فرم سیگموئیدال به‌صورت z جابه‌جا شده‌اند، این بخش از سیستم گسل سازوکار راستالغز راست‌گرد دارد. در واقع تنش NWباعث حرکت راست‌گرد سیستم گسلی درونه قبل از پلیوسن شده است و بعد از آن تنش کنونی باعث وارونگی تکتونیکی به‌صورت حرکت چپ‌گرد بر روی این پهنه گسلی شده است همچنین تغییر هندسه گسل در اثر خمیدگی ناشی از فشار وارده از سمت لوت نسبت به جهت اعمال تنش کنونی موجب تغییر سازوکار در بخش های مختلف این سیستم گسلی گردیده است که در اثر تغییر انحنای گسل سازوکار‌های متفاوتی در بخش‌های شرقی و غربی گسل رخ داده است.

کلیدواژه‌ها