مطالعه الگوی فرایش و سبک دگرشکلی بر اساس داده های ساختاری و دما-سن سنجی، کوهزاد البرز، شمال‌غرب ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی دانشگاه پیام نور، ایران

2 گروه زمین نشاسی- دانشکده علوم- دانشگاه بیرجند

3 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 استاد گروه تکتونیک دانشگاه تربیت مدرس تهران

5 گروه زمین شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

رشته‌کوه‌های بزقوش-چهل‌نور در بخش غربی کوهزاد البرز قرار گرفته است. این منطقه از لحاظ روند شکل‌گیری، رشد و تکامل خود دارای تاریخچه زمین‌ساختی مشابه با البرز غربی می‌باشد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه مورد مطالعه شامل رسوبات پالئوژن و نئوژن است؛ اگرچه واحدهای سنگی قدیمی‌تر به سن پرکامبرین تا اواخر کرتاسه در شرق رشته کوه بزقوش، شمال رشته کوه چهل‌نور و بخش‌هایی از بلندی‌های قافلانکوه (ادامه رشته کوه چهل‌نور) نیز رخنمون یافته است. رشته کوه بزقوش دارای روند تقریبی شرقی- غربی و رشته کوه چهل‌نور با روند تقریبی شمالی- جنوبی تقریباً عمود نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند. گسل گرمه‌چای با سازوکار معکوس چپ‌بر و گسل جنوبی بزقوش با سازوکار معکوس راست‌بر مهم‌ترین گسل‌های منطقه هستند و نقش عمده‌ای در شکل‌گیری این ارتفاعات دارند. تاکنون مطالعه دما- سن‌سنجی به منظور تعیین زمان شکل‌گیری اولیه، نرخ فرایش و فرازش در این منطقه انجام نشده است. نتایج آنالیزهای دما- سن‌سنجی درجه حرارت پایین اورانیوم- توریم/ هلیوم در آپاتیت و تلفیق آن با داده‌های ساختاری نشان داد سن سردشدگی رشته کوه بزقوش (19-25 میلیون سال) و سن سردشدگی رشته کوه چهل‌نور- قافلانکوه (15 میلیون سال) می‌باشد. بنابراین احتمالاً شروع دگرشکلی رشته کوه بزقوش الیگوسن آغازی و در رشته کوه چهل‌نور- قافلانکوه میوسن میانی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Axen, G.J., Lam P.S., Grove M., Stockli D.F., Hassanzadeh, J., 2001. Exhumation of the west-central Alborz Mountains, Iran, Caspian subsidence, and collision-related tectonics. Geology 29, 559- 562. https://doi.org/10.1130/0091-7613(2001)029<0559:EOTWCA>2.0.CO;2
Ballato, P., Nowaczyk, N.R., Landgraf, A., Strecker, M.R., Friedrich, A., Tabatabaei, S.H., 2008. Tectonic control on sedimentary facies pattern and sediment accumulation rates in the Miocene foreland basin of the southern Alborz mountains, northern Iran. Tectonics 27(6). https://doi.org/10.1029/2008TC002278
Balling, P., 2014. Deformation styles and exhumation patterns in the Northern Iranian Plateau: An integrated balanced cross sections and low-temperature thermochronology (AHe and ZHe) study. M.sc Thesis, University of Potsdam, P. 81.
Berberian, F., Berberian, M., 1981. Tectono-plutonic episodes in Iran. Geodynamics Series 3, 5– 32. https://doi.org/ 10.1029/GD003p0005
Berberian, F., King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Science 5, 101–117. https://doi.org/10.1139/e81-019
Berberian, M. 1983. The southern Caspian: A compressional depression floored by a trapped, modified oceanic crust. Canadian Journal of Earth Science 20, 163-183p. https://doi.org/10.1139/e83-015
Berberian, M., Yeats, R.S., 1999. Patterns of Historical Erthquake Rupture in the Iranian Plateau. Bulletin of the Seiamological Society of America 20, 120-139. https://doi.org/10.1785/BSSA0890010120
Bigdeli, R., Sohrabi, M., Izadyar, J., Masoudi, F., 2014. The study of deformation in Neybaghi metamorphic complex, northeast of Myaneh. The 8th National Conference of Geology, Payam Noor University, Arak. https://civilica.com/doc/349137.
Dadson, M.H., 1973. Closure temperature in cooling geochronological and petrologicalsystems. Contributions to Mineralogy and Petrology 40(3), 259–274. https://doi.org/10.1007/BF00373790
Ehlers, T.A., Farley, K.A., 2003. Apatite (U–Th)/He thermochronometry: methods and applications to problems in tectonic and surface processes. Earth and Planetary Science Letters 206(1), 1-14. https://doi.org/10.1016/S0012-821X(02)01069-5
Ehlers, T.A., 2005. Crustal Thermal Processes and the Interpretation of Thermochronometer Data. Reviews in Mineralogy and Geochemistry 58, 315-350. https://doi.org/10.2138/rmg.2005.58.12
Faridi, M., 2013. Geology of the Garmechai region (northeast of the Myaneh) with emphasize on the structural geology of the Garmechai dame site. Mahab Ghods Company. Internal report 312, P. 40.
Farley, K.A., Stockli, D.F., 2002. (U-Th)/He dating of phosphates: Apatite, monazite, and xenotime, in Phosphates: Geochemical, geobiological, and materials importance. Reviews in Mineralogy and Geochemistry 48, 559-577. https://doi.org/10.2138/rmg.2002.48.15
Farley, K., Wolf, R., Silver, L., 1996. The effects of long alpha-stopping distances on (U-Th)/He ages. Geochimica et Cosmochimica Acta 60(21), 4223–4229. https://doi.org/10.1016/S0016-7037(96)00193-7
Farley, K.A., 2002. (U-Th)/He dating: Techniques, calibrations, and applications: Reviews in Mineralogy and Geochemistry 47, 819–844. https://doi.org/10.2138/rmg.2002.47.18
Guest, B., Axen, G.J., Lam, P.S., Hassanzadeh, J., 2006. Late Cenozoic shortening in the west-central Alborz Mountains, northern Iran, by combined conjugate strike-slip and thin-skinned deformation. Geosphere 2(1), 35–52. https://doi.org/10.1130/GES00019.1
Hessami, K., Pantosi, D., Tabassi, H., Shabanian, E., Abbassi, M., Feghhi, K., Solaymani, S., 2003. Paleoearthquakes and slip rates of the North Tabriz Fault, NW Iran: preliminary results. Annals Geophysics 46, 903–915. https://doi.org/10.4401/ag-3461
House, M.A., Wernicke, B.P., Farley, K.A., 1998. Dating topography of the Sierra Nevada, California, using apatite (U-Th)/He ages. Nature 396, 66-69. https://doi.org/10.1515/9781501509056-020
Lasemi, Y., 1995. Platform carbonates of the Upper Jurassic Mozduran Formation in the Kopet Dagh basin, NE Iran- facies, palaeoenvironments and sequences. Sedimentary geology 99(3), 151-164. https://doi.org/10.1016/0037-0738(95)00041-6
Lisker, F., Ventura, B., Glasmacher, U.A., 2009. Thermochronological Methods: From Palaeotemperature Constraints to Landscape Evolution Models. Geological Society, London, Special Publications 324, 1–23. https://doi.org/10.1002/gj.1283
Madanipour, S., Ehlers, T.A., Yassaghi, A., Enkelmann, E., 2017. Accelerated middle Miocene exhumation of the Talesh Mountains constrained by U‐Th/He thermochronometry: Evidence for the Arabia‐Eurasia collision in the NW Iranian Plateau. Tectonics 36(8), 1538-1561. https://doi.org/10.1002/2016TC004291
Reiners, P.W., Brandon, M.T., 2006. Using thermochronology to understand orogenic erosion: Annual Review of Earth and Planetary Sciences 34, 419–466. https://doi.org/10.1146/annurev.earth.34.031405.125202
Sengor, A.M.C., 1990. A new model for the late Palaeozoic-Mesozoic tectonic evolution of Iran and implications for Oman. In Robertson, A.H.F., Searle, M.P., Ries, A.C., (Eds.) The Geology and Tectonics of the Oman Region. London, Special Publications PP. 797-831. https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1992.049.01.49
Stocklin, J., Nabavi, M.S.M., 1965. Geology and Mineral Resources of the Soltanieh Mountains (Northwest Iran). Technical report, Geological Survey of Iran (GSI). Doc. No: k3596
Stuwe, K., White, L., Brown, R., 1994. The influence of eroding topography on steady-state isotherms; application to fission track analysis. Earth and Planetary Science Letters 124(1-4), 63-74. https://doi.org/10.1016/0012-821X(94)00068-9
von Blanckenburg, F., 2005. The control mechanisms of erosion and weathering at basin scale from cosmogenic nuclides in river sediment. Earth and Planetary Science Letters 237, 462–479. https://doi.org/10.1016/j.epsl.2005.06.030
Yassaghi, A., Madanipour, S., 2008. Influence of a transverse basement fault on along-strike variations in the geometry of an inverted normal fault: Case study of the Mosha Fault, Central Alborz Range, Iran. Journal of Structural Geology 30(12), 1507–1519. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2008.08.006
Zanchi, A., Berra, F., Mattei, M., Ghassemi, M., Sabouri, J., 2006. Inversion tectonics in central Alborz, Iran. Journal of Structural Geology 28, 2023-2037. https://doi.org/10.1016/j.jsg.2006.06.020
Ziegler, M.A., 2001. Late Permian to Holocene paleofacies evolution of the Arabian Plate and its hydrocarbon occurrences. GeoArabia 6(3), 445-504. https://doi.org/10.2113/geoarabia0603445