ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ‌منشاءهای هیدروکربنی میدان نفتی چلینگر همراه با سنجش اثر ماتریکس، مواد آلی خنثی و ترکیب کروژن فعال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی نفت و گاز، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز، ایران

2 اداره زمین‌شناسی، شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، اهواز، ایران

چکیده

توالی‌های مستعد منشاء برای سیستم نفتی کرتاسه میانی ـ میوسن پیشین در میدان نفتی چلینگر با استفاده از پیرولیز راک‌ایول و سنجش انعکاس ویترینایت، همراه با بررسی اثرات جذب ماتریکس، مواد آلی خنثی و بلوغ، تحت ارزیابی ژئوشیمیایی قرار گرفت. همچنین، از شاخص پتانسیل نسبت گاز به نفت (Gas Oil Ratio Potential, GORP) به منظور تجزیه میانگین پارامترهای TOC و S2 فعال به بخش‌های نفت‌زا و گاززا بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که سازندهای پابده و گدوان به‌ترتیب از بیشترین و کمترین پتانسیل تولید برخوردار می‌باشند. با توجه به دیاگرام S2 در برابر TOC، اثر جذب ماتریکس و میزان مواد آلی خنثی در سازند پابده قابل‌اغماض است. برعکس، نمونه‌های کژدمی و گدوان مقادیر قابل‌ملاحظه‌ای از اثر ماتریکس معدنی و مواد آلی خنثی را نشان داده که این مهم موجبات کاهش قابل‌توجه شاخص هیدروژن و کیفیت ظاهری آن‌ها را فراهم آورده است. براساس پارامترهای تصحیح‌شده اولیه، سازندهای کژدمی و گدوان به‌ترتیب به‌عنوان سنگ‌منشاء‌های عمدتاً نفت‌زا و گاززا طبقه‌بندی گشتند. با اینحال سازندهای مذکور، به‌دلیل فعالیت بالاآمدگی قدیمه خارک – میش در زمان کرتاسه، از میزان ماده آلی فعال اندک تا متوسطی برخوردار می‌باشند. از نظر بلوغ حرارتی، سازندهای پابده و گورپی نابالغ بوده ولی سازندهای کژدمی، داریان (لایه‌های شیلی فوقانی) و گدوان به مراحل آغازین فاز اصلی تولید نفت رسیده‌اند. در واقع، بلوغ ناکافی سازندهای مستعد منشاء (حداکثر Ro :0.72) را می‌توان به عنوان یکی از دلایل احتمالی عدم وجود ذخایر هیدروکربنی در مخازن آسماری و بنگستان میدان چلینگر در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Agha Nabati, A., 2004. Geology of Iran. Geological Survey of Iran, P. 586.
Ahmadi, A., Kamali, M.R., Abdolzadeh, S., Moosavi, M.H., Kabi-Mofrad, A., 2013. Organic Geochemistry of Upper Cretaceous (Gurpi Formation) and Paleogene (Pabdeh Formation) Source Rocks in Par-E-Siah Field, NW Izeh, Iran. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches 28, 1-24. https://doi.org/20.1001. 1.20087888.1391.28.4.1.0.
Alavi, M., 2007. Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American Journal of Science 308, 1064-1095. https://doi.org/10.2475/09.2007.02.
Alizadeh, B., Maroufi, K., Fajrak, M., 2018. Hydrocarbon reserves of Gachsaran oilfield, SW Iran: Geochemical characteristics and origin. Marine and Petroleum Geology 92, 308-318. https://doi.org/10.1016/ j.marpetgeo.2017.08.040.
Alizadeh, B., Saadati, H., Samsami, J., Hosseini, S.H., Gandoumi, A., 2014. Studying of Changing Organic Carbon Content in Kazhdomi Formation in one of the Abadan Plain Oilfeild by Geochemical and Petrophysical Data. Advanced Applied Geology 4, 11-19.
Alizadeh, B., Sarafdokht, H., Rajabi, M., Opera, A., Janbaz, M., 2012. Organic geochemistry and petrography of Kazhdumi (Albian–Cenomanian) and Pabdeh (Paleogene) potential source rocks in southern part of the Dezful Embayment, Iran. Organic Geochemistry 49, 36-46. https://doi.org/10.1016/j.orggeochem.2012.05.0 04.
Asadi Mehmandosti, E., Alizadeh, B., Adabi, M.H., 2012. Geochemical Evaluation of Source Rocks and Crude Oils of Marun Oil Field with Rock-Eval Pyrolysis (VI) and Gas Chromatography Instruments. Scientific Quarterly Journal of Geosciences 21, 31-38. https://doi.org/10.22071/gsj.2011.54436.
Baudin, F., Disnar, J.R., Aboussou, A., Savignac, F., 2015. Guidelines for Rock–Eval analysis of recent marine sediments. Organic Geochemistry 86, 71-80. https://doi.org/10.1016/j.orggeochem.2015.06.009.
Behar, F., Beaumont, V., Penteado, H.L.D.B., 2001. Rock-Eval 6 technology: performances and developments. Oil & Gas Science and Technology 56, 111-134. https://doi.org/10.2516/ogst:2001013.
Bordenave, M., Huc, A., 1995. The Cretaceous source rocks in the Zagros foothills of Iran. Revue de L'institut Français du Petrole 50, 727-752. https://doi.org/10.2516/ogst:1995044.
Bordenave, M.L., Burwood, R., 1990. Source rock distribution and maturation in the Zagros orogenic belt: provenance of the Asmari and Bangestan reservoir oil accumulations. Organic Geochemistry 16, 369-387. https://doi.org/10.1016/0146-6380(90)90055-5.
Bordenave, M.L., Burwood, R., 1995. The Albian Kazhdumi Formation of the Dezful Embayment, Iran: one of the most efficient petroleum generating systems. In: B.J. Katz (Editor), Petroleum Source Rocks. Springer, pp. 183-207. https://doi.org/10.1007/978-3-642-78911-3_11.
Bordenave, M.L., Hegre, J.A., 2005. The influence of tectonics on the entrapment of oil in the Dezful Embayment, Zagros Foldbelt, Iran. Journal of Petroleum Geology 28, 339-368. https://doi.org/10.1111/j.1747-5457.2005.tb00087.x.
Bordenave, M.L., Hegre, J.A., 2010. Current distribution of oil and gas fields in the Zagros Fold Belt of Iran and contiguous offshore as the result of the petroleum systems. Geological Society, London, Special Publications 330, 291-353. https://doi.org/10.1144/SP330.14.
Dahl, B., Bojesen-Koefoed, J., Holm, A., Justwan, H., Rasmussen, E., Thomsen, E., 2004. A new approach to interpreting Rock-Eval S2 and TOC data for kerogen quality assessment. Organic Geochemistry 35, 1461-1477. https://doi.org/10.1016/j.orggeochem.2004.07.003.
Dembicki, H., 2009. Three common source rock evaluation errors made by geologists during prospect or play appraisals. AAPG Bulletin 93, 341-356.
Dembicki, H., 2016. Practical petroleum geochemistry for exploration and production. Elsevier. https://doi .org/10.1016/C2014-0-03244-3.
Espitalié, J., Deroo, G., Marquis, F., 1985. La pyrolyse Rock-Eval et ses applications. Deuxième partie. Revue de L'institut Français du Petrole 40, 755-784. https://doi.org/10.2516/ogst:1985045.
Espitalié, J., Makadi, K.S., Trichet, J., 1984. Role of the mineral matrix during kerogen pyrolysis. Organic Geochemistry 6, 365-382. https://doi.org/10.1016/0146-6380(84)90059-7.
Hunt, M.J., 1996. Petroleum geochemistry and geology, 2nd ed. WH Freeman and company, New York, 743 pp. https://doi.org/10.1021/ef960184w.
Kobraei, M., Sadouni, J.,Rabbani, A.R., 2019. Organic geochemical characteristics of Jurassic petroleum system in Abadan Plain and north Dezful zones of the Zagros basin, southwest Iran. Journal of Earth System Science 128, 1-18. https://doi.org/10.1007/s12040-019-1082-0.
Lalami, H.R.K., Hajialibeigi, H., Sherkati, S., Adabi, M.H., 2020. Tectonic evolution of the Zagros foreland basin since Early Cretaceous, SW Iran: regional tectonic implications from subsidence analysis. Journal of Asian Earth Sciences 204, 104550. https://doi.org/ 10.1016/j.jseaes.2020.104550.
Mahbobipour, H., Kamali, M.R., Solgi, A., 2016. Organic geochemistry and petroleum potential of Early Cretaceous Garau Formation in central part of Lurestan zone, northwest of Zagros, Iran. Marine and Petroleum Geology 77, 991-1009. https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2016.05.004.
Maleki, B., Bazvandi, A., Senemari, S., Aramani, P., 2021. Kinetic evaluation of oil generation from potential source rocks using the Arrhenius model in Kilverkarim oilfield. Advanced Applied Geology 11, 157-168. https://10.22055/aag.2020.30235.2013.
Maroufi, K., Alizadeh, B., Rokni, E., Fajrak, M., 2017. Integrating Reservoir Geochemistry and Engineering Approaches to Investigate Connectivity of Asmari and Bangestan Reservoirs in Gachsaran Oilfield. Advanced Applied Geology 7, 27-39. https://doi.org/10.22055/aag.2017.20831.1650.
McCarthy, K., Rojas, K., Niemann, M., Palmowski, D., Peters, K., Stankiewicz, A., 2011. Basic petroleum geochemistry for source rock evaluation. Oilfield Review 23, 32-43.
Motiei, H., 1995. Petroleum geology of Zagros. Geological Survey of Iran, P. 589.
National Iranian South Oil Company, 2019. Internal Report.
Opera, A., Alizadeh, B., Sarafdokht, H., Janbaz, M., Fouladvand, R., Heidarifard, M.H., 2013. Burial history reconstruction and thermal maturity modeling for the middle cretaceous–early miocene petroleum System, southern Dezful Embayment, SW Iran. International Journal of Coal Geology 120, 1-14. https://doi.o rg/10.1016/j.coal.2013.08.008.
Peters, K.E., 1986. Guidelines for evaluating petroleum source rock using programmed pyrolysis. AAPG bulletin 70, 318-329.
Rabbani, A., Bagheri Tirtashi, R., 2010. Hydrocarbon source rock evaluation of the super giant Ahwaz oil field, SW Iran. Australian Journal of Basic and Applied Sciences 4, 673-686.
Sarı, A., Moradi, A.V., Akkaya, P., 2015. Evaluation of source rock potential, matrix effect and applicability of gas oil ratio potential factor in Paleocene–Eocene bituminous shales of Çamalan Formation, Nallıhan–Turkey. Marine and Petroleum Geology 67, 180-186. https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2015.05.020.
Tissot, B., du Petrole, E.N.S., Welte, D., 1978. Petroleum formation and occurrence. A new approach to oil and gas exploration.[Book in German]. https://doi.org/10.1007/978-3-642-96446-6.