تلفیق روش‌های پیرولیز راک _ ‌ایول و پتروگرافی آلی برای مطالعه‌ی رخساره‌ی آلی سازند پابده در میدان نفتی رگ‌سفید، جنوب‌غرب ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین‌شناسی نفت و حوضه‌های رسوبی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در این مطالعه رخساره‌ی آلی و محیط رسوبی دیرینه‌ی سازند پابده در میدان نفتی رگ‌سفید واقع در فروافتادگی دزفول جنوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. با وجود مطالعات پیشین انجام شده بر روی سازند پابده، اطلاعات کمی در مورد رخساره‌ی آلی و محیط رسوبی دیرینه‌ی آن وجود دارد. بدین منظور، تعداد 4 نمونه از سازند پابده در عمق‌های مختلف از چاه شماره‌ی 99 میدان نفتی رگ‌سفید انتخاب و با استفاده از روش‌های پیرولیز راک ـ ایول و پتروگرافی‌آلی مورد بررسی قرار گرفتند. دیاگرام HI در مقابل Tmax نشان داد که کروژن موجود در سازند پابده مخلوطی از کروژن نوع II و III، بوده و در مراحل اولیه‌ی پنجره‌ی نفتی قرار دارد. نتایج پتروگرافی آلی نشان داد که بخش میانی سازند پابده در میدان مورد مطالعه دارای رخساره‌ی غنی از ماده‌ی آلی است که توسط رخساره‌های فقیر از ماده‌ی آلی احاطه شده است. رخساره‌ی غنی از ماده‌ی آلی عمدتاً دارای ماده‌ی آلی آمورف، بیتومینایت و پیریت فرمبوئیدال است. این در حالیست که رخساره‌های فقیر از ماده‌ی آلی غالباً دارای مقدار ناچیزی از ماده‌ی آلی آمورف بوده و همچنین پیریت‌های آنها به شکل ائوهدرال و ثانویه هستند. بر اساس مشاهدات و نتایج بدست آمده، بخش غنی از ماده-ی آلیِ سازند پابده در محیطی با شرایط احیایی نهشته شده و سازند پابده در این بخش دارای پتانسیل قابل‌توجهی برای زایش هیدروکربن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Alavi, M., 2004. Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution: American Journal of Science 304, 1-20.  http://doi.org/10.2475/ajs.304.1.1.
Alipour, M., 2017. Organic geochemistry of source rocks and unconventional resources; Habitat and alteration of hydrocarbons in Block A of the Persian Gulf. Ph.D. Thesis, Shahid Chamran University of Ahvaz.
Alipour, M., 2023. Collision along irregular plate margin controlled the tectono-stratigraphic evolution of the Iranian Zagros fold and thrust belt. Marine and Petroleum Geology 154, 106311.  https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2023.106311.
Alizadeh, B., Opera, A., Kalani, M., Alipour, M., 2020. Source rock and shale oil potential of the Pabdeh Formation (Middle–Late Eocene) in the Dezful Embayment, southwest Iran: Geologica Acta 18, 1-22.  http://doi.org/10.1344/GeologicaActa2020.18.15.
Alizadeh, B., Sarafdokht, H., Rajabi, M., Opera, A., Janbaz, M., 2012. Organic geochemistry and petrography of Kazhdumi (Albian–Cenomanian) and Pabdeh (Paleogene) potential source rocks in the southern part of the Dezful Embayment, Iran. Organic Geochemistry 49, 36-46.  http://doi.org/10.1016/j.orggeochem.2012.05.004.
Amiri, S., Alipour M., 2023a. Organic geochemical Evaluation of the Pabdeh Formation in the Siah-Makan Oilfield using Rock-Eval pyrolysis and organic petrographic methods. Advanced Applied Geology 13, 782-793.  http://doi.org/10.22055/AAG.2023.43214.2349.
Amiri, S., Alipour, M., 2023b. Organic facies and organic petrographic characteristics of the Pabdeh Formation in the Kilur-Karim Oilfield, SW Iran. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches 39, 1-14.  https://doi.org/10.22108/jssr.2023.139363.1270.   
Behar, F., Beaumont, V., Penteado, H.D.B., 2001. Rock-Eval 6 technology: performances and developments: Oil & Gas Science and Technology 56, 111-134.  https://doi.org/10.2516/ogst:2001013.
Bordenave, M., Burwood, R., 1990. Source rock distribution and maturation in the Zagros orogenic belt: provenance of the Asmari and Bangestan reservoir oil accumulations: Organic Geochemistry 16, 369-387.  https://doi.org/10.1016/0146-6380(90)90055-5.
Bordenave, M.L., 2014. Petroleum systems and distribution of the oil and gas fields in the Iranian part of the Tethyan region. In Marlow, L., Kendall, C., Yose, L., (Eds.), Petroleum systems of the Tethyan region. American Association of Petroleum Geologists Memoir 106, 505-540.  http://doi.org/10.1036/13431865M1063614.
Bordenave, M.L., Huc, A.Y., 1995. The Cretaceous source rocks in the Zagros foothills of Iran: Revue Institut Français du Pétrole 50, 727–753.  https://doi.org/10.2516/ogst:1995044.
Bustin, R. M., Cameron, A., Grieve, D., Kalkreuth, W., 1985. Coal Petrology-its principles, methods, and applications, Geological Association of Canada, Short Course Notes, P. 250.
Dabbagh, A., Kendall, C.G.S.C., 2021. Deep-T-platform responses to the global sea-level fluctuations, Oligocene Asmari and Pabdeh Formations of the Zagros foredeep Kalhur sub-basin, SW Iran: Journal of Asian Earth Sciences 206, 104605. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2020.104605.
Davies, A., Simmons, M.D., 2021. Demand for ‘advantaged’ hydrocarbons during the 21st century energy transition: Energy Reports 7, 4483-4497. https://doi.org/10.1016/j.egyr.2021.07.013.
Delvaux, D., Martin, H., Leplat, P., Paulet, J., 1990. Comparative Rock-Eval pyrolysis as an improved tool for sedimentary organic matter analysis: Organic Geochemistry 16, 1221-1229.  https://doi.org/10.1016/0146-6380(90)90157-U.
Hunt, J.M., 1996. Petroleum Geochemistry and Geology, WH Freeman, P. 743.
Hutton, A.C., 1995. Organic petrography: Principles and techniques. In Snape, C., (Ed.), Composition, Geochemistry and Conversion of Oil Shales, Springer Dordrecht, 1-16.  https://doi.org/10.1007/978-94-011-0317-6_1.
Jacob, H., 1989. Classification, structure, genesis and practical importance of natural solid oil bitumen (“migrabitumen”): International Journal of Coal Geology 11, 65-79. https://doi.org/10.1016/0166-5162(89)90113-4.
James, G., Wynd, J., 1965. Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium agreement area: American Association of Petroleum Geologists Bulletin 49, 2182-2245.  https://doi.org/10.1306/A663388A-16C0-11D7-8645000102C1865D.
Johannes, I., Kruusement, K., Veski, R., 2007. Evaluation of oil potential and pyrolysis kinetics of renewable fuel and shale samples by Rock-Eval analyzer: Journal of analytical and applied pyrolysis 79, 183-190.  https://doi.org/10.1016/j.jaap.2006.12.001.
Lafargue, E., Marquis, F., Pillot, D., 1998. Rock-Eval 6 applications in hydrocarbon exploration, production, and soil contamination studies: Oil & Gas Science and Technology 53, 421-437.        https://doi.org/10.2516/ogst:1998036.
Liu, B., Schieber, J., Mastalerz, M., 2019. Petrographic and micro-FTIR study of organic matter in the Upper Devonian New Albany Shale during thermal maturation: Implications for kerogen transformation. In Camp, W., Milliken, K., Taylor, K., Fishman, N., Hackley, P., Macquaker, J., (Eds.), Mudstone diagenesis: research perspectives for shale hydrocarbon reservoirs, seals, and source rocks. American Association of Petroleum Geologists Memoir 120, 165-188.  https://doi.org/10.1306/AAPG120.
Mastalerz, M., Drobniak, A., Stankiewicz, A.B., 2018. Origin, properties, and implications of solid bitumen in source-rock reservoirs: a review. International Journal of Coal Geology 195, 14-36.  https://doi.org/10.1016/j.coal.2018.05.013.
Mohseni, H., Behbahani, R., Khodabakhsh, S., Atashmard, Z., 2011. Depositional environments and trace fossil assemblages in the Pabdeh Formation (Paleogene), Zagros Basin, Iran: Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Abhandlungen 262, 59-77.  http://doi.org/10.1127/0077-7749/2011/0185.
Motiei, H., 1993. Stratigraphy of Zagros. In Hushmandzadeh, A., (Ed.), Treatise of Geology of Iran, Volume 1: Tehran, Geological Survey of Iran, P. 536.
Pacton, M., Gorin, G.E., Vasconcelos, C., 2011. Amorphous organic matter - Experimental data on formation and the role of microbes: Review of Palaeobotany and Palynology 166, 253-267.  https://doi.org/10.1016/j.revpalbo.2011.05.011.
Peters, K.E., 1986. Guidelines for evaluating petroleum source rock using programmed pyrolysis: American Association of Petroleum Geologists Bulletin 70, 318-329.  https://doi.org/10.1306/94885688-1704-11D7-8645000102C1865D.
Pickel, W., Kus, J., Flores, D., Kalaitzidis, S., Christanis, K., Cardott, B., Misz-Kennan, M., Rodrigues, S., Hentschel, A., Hamor-Vido, M., 2017. Classification of liptinite–ICCP System 1994: International Journal of Coal Geology 169, 40-61.  https://doi.org/10.1016/j.coal.2016.11.004.
Revill, A., Volkman, J., O'leary, T., Summons, R., Boreham, C., Banks, M., Denwer, K., 1994. Hydrocarbon biomarkers, thermal maturity, and depositional setting of tasmanite oil shales from Tasmania, Australia: Geochimica et Cosmochimica Acta 58, 3803-3822.  https://doi.org/10.1016/0016-7037(94)90365-4.
Sepehr, M., and Cosgrove, J., 2004. Structural framework of the Zagros fold–thrust belt, Iran: Marine and Petroleum Geology 21, 829-843.  https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2003.07.006.
Sepehr, M., Cosgrove, J.W., 2005. Role of the Kazerun Fault Zone in the formation and deformation of the Zagros Fold-Thrust Belt, Iran: Tectonics 24, 1-13.  https://doi.org/10.1029/2004TC001725.
Sharland, P.R., Archer, R., Casey, D.M., Davies, R., Hall, S.H., Heward, A.P., et al., 2001. Arabian plate sequence stratigraphy: Manama Bahrain, Gulf PetroLink, P.370.
Sherkati, S., Letouzey, J., 2004. Variation of structural style and basin evolution in the central Zagros (Izeh zone and Dezful Embayment), Iran: Marine and Petroleum Geology 21, 535-554.  https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2004.01.007.
Stach, E., Mckowsky, M., Teichmuler, M., Taylor, G.H., Chandra, D., Teichmüller, R., 1982. Stach's textbook of coal petrology, P. 415.
Tyson, R.V., 1995. Sedimentary organic Matter: organic Facies and palynofacies. Springer, P. 632 .
Vigran, J.O., Mørk, A., Forsberg, A.W., Weiss, H.M., Weitschat, W., 2008. Tasmanites algae - contributors to the Middle Triassic hydrocarbon source rocks of Svalbard and the Barents Shelf: Polar Research 27, 360-371. https://doi.org/10.1111/j.1751-8369.2008.00084.x.