ارزیابی نسبی زمین‌ساخت پویا با استفاده از مولفه های کمّی ریخت‌سنجی و زمین شناسی ساختاری در حوضه جنوب قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

منطقه مورد بررسی در جنوب شهر قم و در پهنه‌های ساختاری ایران مرکزی و ارومیه – دختر واقع شده است. در این مطالعه بررسی‌های کمی ریخت‌سنجی و مولفه‌های کیفی زمین شناسی ساختاری در ارزیابی زمین‌ساخت پویای منطقه، مورد بررسی قرار گرفته‌ است. شاخص‌های کمی مورد استفاده در این پژوهش شامل: انتگرال فراز سنجی، عدم تقارن حوضه، تقارن توپوگرافی معکوس، شیب-طول رود، پیج و خم پیشانی‌کوهستان، نیمرخ طولی رود، شیب حوضه و شکل حوضه می باشند و برای مولفه های کیفی، تحلیل هندسی سامانه گسل بیدهند مورد استفاده قرار گرفته است. در این تحقیق حوضه آبریز منطقه به 4 زیرحوضه تفسیم شدند که اساس تفکیک زیرحوضه‌ها بر مبنای نقشه‌های توپوگرافی 1:50.000 تصاویر ماهواره‌ایی لندست 30 و 15 متر، IRS(5.5m)، SRTM(90m)و نقشه‌های زمین شناسی قم و کهک در مقیاس 1:100.000 می‌باشد. موقعیت زیرحوضه‌ها نسبت به رود اصلی تعیین و عواملی چون شیب و توپوگرافی در آنها ترسیم گردید و بر اساس محاسبه شاخص‌ها و نتیجه‌گیری بدست آمده از آن‌ها سطح فعالیت نسبی زمین‌ساخت (Iat) منطقه مورد مطالعه به سه رده فعالیت نسبی زمین‌ساختی بالا، متوسط و پایین تقسیم‌بندی گردید. با ارزیابی کیفی لیتولوژی و ساختارهای زمین‌شناسی متاثر از عملکرد گسل امتدادلغز بیدهند در هر حوضه مشخص گردید، میان نتایج حاصل از بررسی‌های هندسی عناصر ساختاری به عنوان مولفه های کیفی و اندازه گیری های ریخت‌سنجی به عنوان مولفه های کمی، ارتباط معناداری وجود دارد که به واسطه این همسویی سطح فعالیت نسبی زمین‌ساختی منطقه در زیرحوضه‌های کرمجگان، فردو و کهک بصورت خیلی پویا و در زیرحوضه‌ صرم نیز بصورت پویا ارزیابی گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Aghanabati, A., 2004. Geology of Iran. Geological survey of Iran, P. 586 (in Persian).
Alavi, M., 1994. Tectonics of the Zagros orogenic belt of Iran: new data and interpretations. Tectonophysics 229, 211-238.  https://doi.org/10.1016/0040-1951(94)90030-2
Babaahmadi, A., Safaei, H., Yassaghi, A., Vafa, H., Naeimi, A., Madanipour, S., 2010. A study of Quaternary structures in the Qom region, West Central Iran. Journal of Geodynamics 50, 355–367. https://doi.org/10.1016/j.jog.2010.04.006
Berberian, M., King, G.C P., 1981. Towards a palegeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences 18, 210-265. https://doi.org/10.1139/e81-019
Bull, W.B., 1978. Geomorphic tectonic activity classes of the south front of the San Gabriel Mountains, California. U.S. Geological Survey Contract Report 14-08- 001-G-394, Office of Earthquakes, Volcanoes, and Engineering, Menlo Park, Calif., P. 59.
Chen, Y.H., J.R. Miller, J.A. Francis, G.L. Russell, Aires, F., 2003. Observed and modeled relationships among Arctic climate variables. Journal of Geophysical Research 108, 1-13, https://doi.org/ 10.1029/2003JD003824.
El Hamdouni, R., Irigaray, C., Fernandez, T., Chacón, J., Keller, E.A., 2008. Assessment of relative active tectonics, southwest border of Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology 96, 150–173. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2007.08.004
Emami, M.H., 1991. Description of the geological map of Qom Quadrangle, Scale: 1: 250,000. Geological Survey of Iran. p. 179
Hack, J.T., 1973. Stream Profiles analysis and stream gradient index. Journal of Research of the U.S.Geological Survey 1(4), 421-429.
Keller‚ E.,        Pinter‚ N.‚ 2002. Active tectonics‚ Earth quakes‚ uplift and landscape‚ Earth sciences series‚ prentice-Hall‚ Newjersey. P. 384.
Mohajjel, M. 2000 Role of the en-echelon extensional spaces in intrusive of igneous rocks in Kashan-Ardestan area, a pattern for formation of the Urmia-Dokhtar magmatic arc. 19th Geosciences Congress, Geological Society of Iran, Tehran (in Persian).
Nadri, R., 2007. Geometry and Kinematic Analysis of Bidhand Fault System (South of Qom), MSc. thesis, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran (in Persian).
Nogol-e Sadat, M.A.A. 1978 Shear zones and structural bending in Iran, Achievements of structural analysis of Qom area. Report no.55. Geological Society of Iran, Tehran (in Persian).
Schumm, S.A., 1977. The Fluvial System. Wiley, New York. P. 338.
Seno, T., Stein, S., Gripp, A.E., 1993. A model for the motion of the Philippine Sea plate consistent with NUVEL-1 and geological data. Journal of Geophysical Research 98, 17941–17948. https://doi.org/10.1029/93JB00782
Strahler, A.N., 1952. Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topography. Geological Society of America Bulletin 63(11), 1117-1142. https://doi.org/10.1130/0016-7606.
Yamani, M., Bagheri, S., Jafari Aghdam, M., 2010, The effect of Neotectonic on the waterway  morphology of Cheleh drainage basin (Western Zagros), Geographical Environment 1, 23-39 (in Persian with English abstract).