تغییر سبک دگرشکلی در پهنه گذر از گوشته به پوسته در افیولیت‌های شمال‌غرب خوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تکتونیک دانشگاه ارومیه

2 زمین شناسی، علوم، دانشگاه ارومیه ، ایران

چکیده

افیولیت‌ها به عنوان باقیمانده‌ای از پوسته اقیانوسی شامل بخش‌های فوقانی گوشته و زیرین پوسته هست که مرز بین این دو قسمت اصلی بر ناپیوستگی موهو منطبق می‌باشد. افیولیت خوی در شمال‌غرب ایران بخش باقیمانده پوسته اقیانوسی نئوتتیس می‌باشد. با توجه به اینکه افیولیت‌ها در بسیاری از موارد میزبان کانی‌های ارزشمندی همچون کرومیت می‌باشد شناسایی بخش‌های مختلف آن دارای اهمیت می‌باشد. در این پژوهش از مطالعات ساختاری در مقیاس ریز و رخنمون به منظور مستند کردن تغییرات سبک دگرشکلی در گذر از واحدهای گوشته به پوسته استفاده شده است. همچنین از روش‌های مبتنی بر سنجش از دور همچون ترکیب‌های مختلف باندی و روش‌های آنالیز مولفه‌های اصلی جهت تفکیک واحدهای سنگی با منشا گوشته از پوسته استفاده شده است.
نتایج این پژوهش نشان داده که در محدوده مورد مطالعه برای جداسازی واحدهای هارزبورژیتی و دونیتی گوشته از گابرو‌ها و بازالت‌ها استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور همچون ترکیب باندی و آنالیز مولفه‌های اصلی بسیار کارساز است. همچنین در محدوده مورد مطالعه گذر از پوسته به گوشته همراه با تغییر سبک دگرشکلی است. در واحدهای متعلق به گوشته پهنه‌های برشی شکل‌پذیر با راستای شمال-غرب - جنوب‌شرق گسترش یافته که سبب شکل‌گیری واحدهای آمفیبولیتی با ساختار میلونیتی شده است. کانی‌های پیروکسن در این واحدها طویل شده‌اند و ریز‌چین‌ها گسترش فروان دارند. در واحدهای پوسته پهنه‌های گسلی شکنا با راستای شمال‌شرق-جنوب‌غرب شکل گرفته است. با توجه کنار هم قرار دادن شواهد فوق در محدوده خوی در دو منطقه برونزد یافته است که متعلق به نسل‌های مختلف افیولیت می‌باشد

کلیدواژه‌ها


Abdeen, M.M., Allison,T., Abdelsalam, M.G., Stern, R.J., 2001. Application of ASTER band-ratio images for geological mapping in arid regions; the Neoproterozoic Allaqi Suture, Egypt. Geological Society of America 3,289.
Abdullah, S., Misra, S., Ghosh, B., 2018. Melt-rock interaction and fractional crystallization in the Moho transition Zone: evidence from the cretaceous Naga Hills Ophiolite, North-East India. Lithos 322,197-211. https://doi.org/10.1016/j.lithos.2018.10.012.
Abrams, M., Rothery, D., Pontual, A., 1988. Mapping in the Oman ophiolite using enhanced Landsat Thematic Mapper images. Tectonophysics 151,387-401. https://doi.org/10.1016/0040-1951(88)90254-5.
Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L., Mouthereau, F., 2005. Convergence history across Zagros (Iran): constraints from collisional and earlier deformation. International Journal of Earth Sciences 94, 401-419. https://doi.org/10.1007/s00531-005-0481-4.
Alavi, M., 1994. Tectonics of the Zagros  orogenic belt of Iran: new data and interpretations. Tectonophysics 229, 211-238. https://doi.org/10.1016/0040-1951(94)90030-2.
Amer, R., Kusky, T., Ghulam, A., 2010a. Lithological mapping in the Central Eastern Desert of Egypt using ASTER data. Journal of African Earth Sciences 56, 75-82. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2009.06.004.
Amer, R., Kusky, T., Ghulam, A., 2010b. New methods of processing ASTER data for lithological mapping: examples from Fawakhir, Central Eastern Desert of Egypt. Journal of African Earth Sciences 56, 75-82. https://doi.org/10.1007/s12524-015-0539-0.
Bedell, R., 2001. Geological mapping with ASTER satellite: new global satellite data that is a significant leap in remote sensing geologic and alteration mapping, Special Publication. Geological Society of Nevada 33, 329-334.
Behyari, M., Nouraliee, J., Ebrahimi, D., 2018. Structural control on the Salmas geothermal region, northwest Iran, from fractal analysis and paleostress data. Acta Geologica Sinica‐English Edition 92, 1728-1738. https://doi.org/10.1111/1755-6724.13673.
Berberian, M., King, G., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian journal of earth sciences 18, 210-265. https://doi.org/10.1139/e81-163.
Eslami, A., Malvoisin, B., Grieco, G., Aradi, L.E., Marchesi, C., Cavallo, A., Montanini, A., Borghini, G., Mathur, R., Ikehata, K., 2021. Native copper formation associated with serpentinization in the Cheshmeh-Bid ophiolite massif (Southern Iran). Lithos 382, 105953. https://doi.org/10.1016/j.lithos.2020.105953.
Ghazi, A.M., Hassanipak, A., 1999. Geochemistry of subalkaline and alkaline extrusives from the Kermanshah ophiolite, Zagros Suture Zone, Western Iran: implications for Tethyan plate tectonics. Journal of Asian Earth Sciences 17, 319-332. https://doi.org/10.1016/S0743-9547(98)00070-1.
Haji Hosseinlou, H., 2019. Deformational phases introducing in the Gheris shear zone, northwestern Khoy. Journal of Tectonics 3, 68-80. https:/10.22077/JT.2020.1435.
Haji Hosseinlou, H., 2020. Badalabad Shear Zone Structures Study at North Khoy. Kharazmi journal of earth sciences 6, 83-108. https://dx.doi.org/10.52547/gnf.6.1.83.
Haji Hosseinlou.H., Padidar.R., 2015. Shear Structures and Micro-Structures Analysis Along Aboulfazl Thrust, NE Khoy. Advanced Applied Geology 5, 60-76. https://doi.org/10.22055/aag.2015.11900.
Hewson, R.D., Cudahy, T., Huntington, J., Geologic and alteration mapping at Mt Fitton, South Australia, using ASTER satellite-borne data. In: IGARSS 2001. Scanning the Present and Resolving the Future. Proceedings. IEEE 2001 International Geoscience and Remote Sensing Symposium (Cat. No. 01CH37217), 2001. IEEE, pp 724-726. https://doi.org/10.1109/IGARSS.2001.976615.
Hunt, G.R., 1977. Spectral signatures of particulate minerals in the visible and near infrared. Geophysics 42, 501-513. https://doi.org/10.1190/1.1440721.
Johnson, P.R., Kattan, F.H., Al-Saleh, A.M., 2004. Neoproterozoic ophiolites in the Arabian Shield: Field relations and structure. Developments in Precambrian Geology 13, 129-162. https://doi.org/10.1016/S0166-2635(04)13004-1.
Jousselin, D., Nicolas, A., Boudier, F., Reisberg, L., Henri, M., Nicolle, M.J.T., 2021. Formation of the Moho transition zone in the Oman ophiolite, and comparison with sub-Moho melt lenses at fast spreading ridges. Tectonophysics 821, 229148. https://doi.org/10.1016/j.tecto.2021.229148.
Khalatbari-Jafari, M., Juteau,T., Bellon, H., Emami, H., 2003. Discovery of two ophiolite complexes of different ages in the Khoy area (NW Iran). Comptes Rendus Geoscience 335, 917-929. https://doi.org/10.1016/S1631-0713(03)00123-8.
Khalatbari-Jafari, M., Juteau, T., Bellon, H., Whitechurch, H., Cotton, J., Emami, H., 2004. New geological, geochronological and geochemical investigations on the Khoy ophiolites and related formations, NW Iran. Journal of Asian Earth Sciences 23, 507-535. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2003.07.005.
Mehdikhani, B., Imamalipour, A., 2021. ASTER-based remote sensing image analysis for prospection criteria of podiform chromite at the khoy ophiolite (NW Iran). Minerals 11, 960. https://doi.org/10.3390/min11090960.
Moghadam, H.S., Stern, R.J., 2015. Ophiolites of Iran: Keys to understanding the tectonic evolution of SW Asia:(II) Mesozoic ophiolites. Journal of Asian Earth Sciences 100, 31-59. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2014.12.016.
Mohajjel, M., Fergusson, C., Sahandi, M., 2003. Cretaceous–Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj–Sirjan zone, western Iran. Journal of Asian Earth Sciences 21, 397-412. https://doi.org/10.1016/S1367-9120(02)00035-4.
Mohajjel, M., Fergusson, C.L., 2000. Dextral transpression in Late Cretaceous continental collision, Sanandaj–Sirjan zone, western Iran. Journal of Structural Geology 22, 1125-1139. https://doi.org/10.1016/S0191-8141(00)00023-7.
Mohorovičićic, A., 1910. Godisnje izvjesce zagrebackog meteoroloskog opservatorija za godinu. Jahrb Meteorol Obs Zagreb 9, 1-63.
Niromand, M., Behyari, M., Rahimsouri, Y., 2021. Strain geometry and structural analysis of the Oshnavieh ophiolite (NW Iran): A new segment of the Neo-Tethys puzzle. Iranian Journal of Earth Sciences 13, 266-278. https://doi.org/10.30495/ijes.2021.685394.
Pessagno, E., Ghazi, A.M., Kariminia, M., Duncan, R., Hassanipak, A., 2005. Tectonostratigraphy of the Khoy complex, northwestern Iran. Stratigraphy 2, 49-63.
Rajendran, S., Al-Khirbash, S., Pracejus, B., Nasir, S., Al-Abri, A.H., Kusky, T.M., Ghulam, A., 2012. ASTER detection of chromite bearing mineralized zones in Semail Ophiolite Massifs of the northern Oman Mountains: Exploration strategy. Ore geology reviews 44, 121-135. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2011.09.010.
Rajendran, S., Nasir, S., 2019. Mapping of hydrothermal alteration in the upper mantle-lower crust transition zone of the Tayin Massif, Sultanate of Oman using remote sensing technique. Journal of African Earth Sciences 150, 722-743. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2018.10.001.
Sarem, M.N., Abedini, M.V., Dabiri, R., Ansari, M.R., 2021. Geochemistry and petrogenesis of basic Paleogene volcanic rocks in Alamut region, Alborz mountain, north of Iran. Earth Sciences Research Journal 25, 237-245. https://doi.org/10.15446/esri.v25n2.74025.
Tangestani, M.H., Jaffari, L., Vincent, R.K., Sridhar, B.M., 2011. Spectral characterization and ASTER-based lithological mapping of an ophiolite complex: A case study from Neyriz ophiolite, SW Iran. Remote Sensing of Environment 115, 2243-2254. https: //doi.org/10.1016/j.rse.2011.04.023.