جایگاه چینه‌ای، کانی‌شناسی، توزیع و پراکندگی عناصر اصلی در کانیهای اکسیدی منگنز کانسار محمدآباد در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، جنوب‌غرب سبزوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

کانسار منگنز محمدآباد در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین حوضه جنوب غرب سبزوار تشکیل شده‌ است. این حوضه دارای دو ساختار تاقدیسی شمالی و جنوبی و یک ساختار ناودیس میانی می‌باشد که کانسار محمدآباد در یال جنوبی تاقدیس جنوبی و در توالی سنگی واحد چهار از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای تشکیل شده‌ است. شکل هندسی ماده معدنی در این کانسار به صورت چینه‌سان می‌باشد که محدود به سنگ میزبان توف‌مارنی- توف‌آهکی است. رخساره‌های کانسنگی در این کانسار بر اساس ساخت و بافت به سه رخساره تغذیه کننده، لایه‌ای و توده‌ای تقسیم می‌شوند که بخش پر عیار کانسار با ضخامت زیاد در بخش غربی و در رخساره توده‌ای تشکیل شده است. ساخت و بافت ماده معدنی به صورت توده‌ای، لامینه، نودول، دانه‌پراکنده و جانشینی کانیهای منگنز در حجرات داخلی فسیلهای فرامینیفر و رادیولاریت مشاهده می‌شود. در کانسار محمدآباد اکسید- هیدروکسیدهای منگنز، کانیهای اصلی می‌باشند و به طور عمده از کانیهای پیرولوزیت، پسیلوملان (رومنشیت) و منگانیت تشکیل شده است. دگرسانیهای کلریتی، کربناتی و آرژیلیکی از جمله دگرسانیهای مشاهده شده در کانسار محمدآباد می‌باشند. به منظـور تعیـین دقیـق ترکیب شیمیایی فازهای کانیایی مطالعات SEM انجام گرفت و به کمک این مطالعات و با استفاده از نقشه توزیع و پراکندگی عنصری، اکسیدی بودن کانیهای منگنز تأیید شد، توزیع عنصری در بسیاری از نمونه‌ها نشان‌دهنده آن است که سیلیس، سیمان اصلی نودولهای حاوی منگنز می‌باشد که همراه با اکسیدهای منگنز تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها


Aghanabati, A., 2004. Geology of Iran. Geological Survey of Iran, p. 600.
Cannon, W.F., Kimball, E.B., Corathers, L.A., 2017. Manganese (Critical Mineral Resources of the United States—Economic and Environmental Geology and Prospects for Future Supply). U.S Geological Survey, Reston, Virginia.
Chouinard, A., Williams-Jones, A.E., Leonardson, R.W., Hodgson, C.J., 2005. Geology and genesis of the multistage high sulfidation epithermal Pascua Au-Ag-Cu deposit, Chile and Argentina. Economic Geology 100, 463–490.
Cox, D., Singer, D., 1986. Mineral deposits models. U.S. Geological Survey Bulletin. 1693 p.
Dorr, J.V.N., Crittenden, M.D., Jr., Worl, R.G., 1973. Manganese, in Brobst, D.A., Pratt, W.P. eds., United States mineral resources: U.S. Geological Survey Professional Paper 820, p. 385–399.
Eftekhar-Nezhad, J., Aghanabati, A., Hamzehpour, B., 1976. Geological map of 250000 Kashmar. Geological Survey of Iran.
Franklin, J.M., Gibson, H.L., Jonasson, I.R., Galley, A.G., 2005. Volcanogenic massive sulfide deposits, The Economic Geology Publishing Company. 100th Anniversary Volume, pp. 523–560.
Gibson, H., Galley, A., 2007. Volcanogenic massive sulphide deposits of the Archean, Noranda District, Quebec. Mineral Deposits of Canada, p. 533-552.
Jafarian, M.B., Jalali, A., 1983. Geological map 1: 100,000 Six, Geological Survey of Iran.
Kouhestani, H., Ghaderi, M., Zaw, K., Meffre, S., Emami, M.H., 2012. Geological setting and timing of the Chah-Zard breccia-hosted epithermal gold-silver deposit in the Tethyan belt of Iran. Mineralium Deposita 47, 425–440.
Kouhestani, H., Mokhtari, M.A.A., Chang, Z., Stein, H.J., Johnson, C.A., 2018. Timing and genesis of ore formation in the Qarachilar Cu-Mo-Au deposit, Ahar-Arasbaran metallogenic zone, NW Iran: evidence from geology, fluid inclusions, O–S isotopes and Re-Os geochronology. Ore Geology Reviews 102, 757–775.
Large, R.R., Danyushevsky, L., Hollit, C., Maslennikov, V., Meffre, S., Gilbert, S., Bull, S., Scott, R., Emsbo, P., Thomas, H., Singh, B., Foster, J., 2009. Gold and trace element zonation in pyrite using a laser imaging technique: implications for the timing of gold in orogenic and Carlin-style sediment-hosted deposits. Economic Geology 104, 635–668.
Large, R.R., Meffre, S., Burnett, R., Guy, B., Bull, S., Gilbert, S., Geomann, K. & Danyushevsky, L.V., 2013. Evidence for an intrabasinal source and multiple concentration processes in the formation of the Carbon Leader Reef, Witwatersrand Supergroup, South Africa. Economic Geology 108, 1215–1241.
Maghfouri, S., 2012. Geology, Mineralogy, Geochemistry and Genesis of Cu Mineralization within Late Cretaceous Volcano-Sedimentary Sequence in Southwest of Sabzevar, with emphasis on the Nodeh Deposit. Unpublished M.Sc. thesis. University of Tarbiat Modares, Iran. p. 312 (in Persian with English abstract).
Maghfouri, S., Rastad, A., Mousivand, F., 2015. Stratigraphic position, origin and characteristics of manganese mineralization horizons in the Late Cretaceous volcano-sedimentary sequence, south-southwest of Sabzevar. Journal of Economic Geology (Iran) 6(2) (in Persian with English abstract).
Maghfouri, S., Rastad, E., Mousivand, F., Choulet, F., Lin, Y., 2017. Geological and geochemical constraints on the Cheshmeh-Frezi volcanogenic stratiform manganese deposit, southwest Sabzevar basin, Iran. Ore Geology Reviews 89, 96–113.
Maghfouri, S., Rastad, E., Movahednia, M., Lentz, D.R., Hosseinzadeh, M.R., Yed, L., Mousivand, F., 2019. Metallogeny and temporal–spatial distribution of manganese mineralization’s in Iran: Implications for future exploration. Ore Geology Reviews 115, 103-026.
Masoudi, M., 2008. Geology, mineralogy, geochemistry and genesis of Benesbourd Mn deposit in the southwest Sabzevar. M.Sc. Thesis. Tehran Islamic Azad University, Iran, 100 pp. (in Persian with English abstract).
Maynard, J.B., 2003. Manganiferous sediments, rocks, and ores, in MacKenzie, F.T., ed., Sediments, diagenesis, and sedimentary rocks, v.7 of Holland, H.D., and Turekian, K.K., eds., Treatise on geochemistry: Oxford, United Kingdom, Elsevier-Pergamon. p. 289–308.
Nasiri, F., Lotfi, M., Jafari, M., 2010. Mineralogical studies on the Homaei manganese deposit in southwest of Sabzevar. 30th Symposium on Geosciences, Geological Survey of Iran, Tehran, Iran (in Persian).
Nasrollahi, A., Moosivand, F., Ghasemi, H.A, 2013. Geochemical studies of primary, rare and rare earth elements (REE) and the origin of Nudeh manganese deposit, southwest of Sabzevar. 17th conference of the Geological Society of Iran.
Pirajno, F., 1992. Hydrothermal Mineral Deposits—Principles and Fundamental Concepts for the Exploration Geologist. Springer-Verlag, Berlin. 709 p.
Robb, L., 2005. Introduction to Ore-Forming Processes, 386p.
San Shen, J.J., Yang, H.J., 2004. Sources and genesis of the Chinkuashih Au–Cu deposits in northern Taiwan: constraints from Os and Sr isotopic compositions of sulfides. Earth and Planetary Science Letters 222. 71–83.
Shahbazi, S., Ghaderi, M., Alfonso, P., 2019. Mineralogy, alteration, and sulfur isotope geochemistry of the Zehabad intermediate-sulfidation epithermal deposit, NW Iran. Turkish Journal of Earth Sciences 28(6), 882–901.
Sillitoe, R.H., 1997. Characteristics and controls of the largest porphyry copper-gold and epithermal gold deposits in the Circum-Pacific region. Australian Journal of Earth Science 44, 373–388.
Taghizadeh, S., 2015. Mineralogy, geochemistry and genesis of the Zakeri Mn deposit, Southwest of Sabzevar. Unpublished M.Sc. Thesis, University of Shahrud, Iran. p. 202 (in Persian with English abstract).
Vahdati Daneshmand, F., 1999. Geological Map of Darin. Scale 1:100,000. Geological Survey of Iran.
Velásquez, G., Béziat, D., Salvi, S., Siebenaller, L., Borisova, A.Y., Pokrovski, G.S., Parseval, P.D., 2014. Formation and deformation of pyrite and implications for gold mineralization in the El Callao District, Venezuela. Economic Geology 109, 457–486.
Zarasvandi, A., Lentz, D., Rezaei, M., Pourkaseb, H., 2013. Genesis of the Nasirabad manganese occurrence, Fars province, Iran: geochemical evidences. Geochemistry 73, 495–508.
Zarasvandi, A., Pourkaseb, H., Sepahvand, M., Raith, J., Rezari, M., 2016b. Tracing of hydrothermal ore forming process in the Sorkhvand manganese deposit, Kermanshah Province, Iran. Arabian Journal of Geosciences 9, 109.