استفاده از رابطه سنگ مادر در تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاکها (مطالعه موردی: چند حوزه در استان قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فیزیک و حفاظت خاک، گروه خاک شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه خاکشناسی ، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 استاد گروه خاکشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

انجام مطالعات خاکشناسی زیر‌بنای تمام طرح‌های منابع‌طبیعی است. روش زمین‌شناسی از جمله روش‌هایی که برای مطالعات خاک در منابع‌طبیعی متداول است. هدف از این تحقیق بررسی روش زمین‌شناسی برای مطالعات خاکشناسی است که بتوان با صرف هزینه کمتر و دقت قابل قبول ویژگی‌های خاک را پیش‌بینی کرد. این تحقیق در چهار حوزه آبخیز از استان قزوین، به نام‌های حوزه آبخیز جوینک، حوزه آبخیز مدان، حوزه آبخیز نیارک و نیز حوزه آبخیز پلنگه که دارای تنوع زمین‌شناسی خوبی بودند انجام شده است. ابتدا نقشه واحدهای کاری با بررسی‌های فتوژئولوژی و بازدیدهای صحرایی با استفاده از سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 1:20000 تهیه شد و سپس به حفر 36 پروفیل در این واحدها اقدام شد و مقدارEC ،pH ، درصد مواد آلی، درصد شن، درصد سیلت و درصد رس تعیین گردید. نتایج حاصل ازآزمون‌های آماری که با استفاده از نرم‌افزارSPSS و در سطح احتمال 5 درصد انجام گرفت. همچنین خصوصیات سنگ مادر برای بررسی ارتباط ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک بر میزان فرسایش خاک مورد ارزیابی قرار گردید. نتایج نشان داد که پروفیل‌های موجود در واحدهای کاری مختلف زمین‌شناسی با یکدیگر در اغلب فاکتورها اختلاف معنی‌داری دارند (بجز EC و درصد مواد آلی) و گویای این مطلب خواهد بود که برای مطالعات خاکشناسی، تقسیم‌بندی منطقه از لحاظ جنس سنگ امری کاملاً ضروری است.

کلیدواژه‌ها


Araujo, M.A., Zinn, Y.L., Lal, R., 2017. Soil parent material, texture and oxide contents have little effect on soil organic carbon retention in tropical highlands. Geoderma 300, 1–10.
Barré, P.H., Durand, C, Chenu, P., Meunier, D., Montagne, G., Castel, D., Billiou, L., Soucémarianadin, L., Cécillon, 2017. Geological control of soil organic carbon and nitrogen stocks at the landscape scale. Geoderma 285, 50–56.
Bayat Farpour, A., Hadi, M., Jafari, A., 2016. Physicochemical Properties, Micromorphology and Clay Mineralogy of Soils Affected by Geological Formations, Geomorphology and Climate. Journal of Soil and Water 30(5), 1515-1530 (in Persian).
Bui, E.N., Henderson, B.L., Viergever, K., 2006. Knowledge discovery from models of soil properties developed through data mining. Ecollogical Modelling 191, 431–436 (in Persian).
Ciolkosz, E.J. and et al. 1989. Distribution and genesis of soil of the northeastern united state. Geomorphology 2, 285-302 (in Persian).
Egli, M., Merkli, Ch., Sartori, G., Mirabella, A., Plotze, M., 2008. Weathering, mineralogical evolution and soil organic matter along a Holocene soil toposequence developed on carbonate-rich materials. Geomorphology, 97, 675-696.
Farzamnia, P., Manafi, Sh., Momtaz, H.R., 2016. Evolution of the Physicochemical Properties Soils Formed on Quaternary Sediments in some Parts of Urmia Plain. Collection of Articles of the National Congress on Soil and Sustainable Agriculture. Malayer University 5(1) (in Persian).
Feiz Nia S., Musavian M., Abdolahian Dehkordi Z., Ebrahimi Dorcheh Kh. 2016. Investigating Geology Impact upon Flood Occurrence (Case Study: Joneghan Watershed Basin, Shahr-E-Kord). Journal of Range and Watershed Management 69 (4), 1017-1029 (in Persian).
Feiz Nia, S., Jafari, M., 2002. Investigating Pedology of Taleghan by Using Geological Method. Iranian Journal of Natural Resources 55(3) (in Persian).
Gray, J.M., Bishop, T.F.A., Wilford, J.R., 2016. Lithology and soil relationships for soil modelling and mapping.– Catena 147, 429–440.
Greve, M.H., Bou Kheir, R., Greve, M.B., Bøcher, P.K., 2012. Quantifying the ability of environmental parameters to predict soil texture fractions using regression-tree model with GIS and LIDAR data: the case study of Denmark. Ecological Indicators18, 1–10.
Gruba, P., Socha, J., 2016. Effect of parent material on soil acidity and carbon content in soils under silver fir (Abies alba Mill.) stands in Poland. Catena 140, 90–95.
Haghian I., Rokhfirouz, G., Ghorbani, J., 2008. Comparing the Geological Formations with regard to Soil Properties and Vegetation (Case Study: Deraseleh Region of Savad Kooh). The 4th Conference of Geology & the Environment (in Persian).
Heckman, K., Rasmussen, C., 2011. Lithologic controls on regolith weathering and mass flux in forested ecosystems of the southwestern USA. Geoderma 164, 99-111.
Hengl, T., de Jesus, J.M., MacMillan, R.A., Batjes, N.H., Heuvelink., 2014. SoilGrids1km - global soil information  based on automated mapping. PloS One 9(8), 105992.
Irmak, S., Surucu, A.K., Aydogdu, I.H., 2007. Effects of different parent material characteristics of soils in the arid region of Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences 10, 528-536.
Jafari, M.F., Sarmadian, F., Moeini, A., Feyzpanah, S., Salajeghi, A., 2005. A Comparison of Geology and Geomorphology Methods for Soil Science Studies in Natural Resources. Tehran Journal of Natural Resources 58(1) (in Persian).
Javadi, H., Sokouti Oskoeiorcid, R., Pazira, E., 2019. The relationship between geological formation and landform with soil formation, Case study of southern part of Orumieh Plain. Journal of Soil and Water Conservation 9(1) (in Persian).
Jenny, H., 1994. Factors of Soil Formation. Dover, New York. p. 281.
Kassai, P., Sisák, I., 2018. Role of geology in the spatial prediction of soil properties in the watershed of Lake Balaton, Hungary. Journal of the Croatian Geological Survey and the Croatian Geological Society 71/1, 29–39 (in Persian).
Moraetis, D., Lydakis-Simantiris, N., Pentari, D., Manoutsoglou, E., Apostolaki, Ch., Perdikatsis, V., 2016. Chemical and Physical Characteristics in Uncultivated Soils with Different Lithology in Semiarid Mediterranean Clima. Applied and Environmental Soil Science 3590548.
Owliaie, H.R., Abtahi A., Heck, R.J. 2006. Pedogenesis and clay mineralogical investigation of soils formed on gypsiferous and calcareous materials on transect, southwestern Iran. Geoderma 134, 62-81(in Persian).
Rodríguez-Lado, L., Lado, M., 2016. Relation between soil forming factors and scaling properties of particle size distributions derived from multifractal analysis in top soils from Galicia (NW Spain). Geoderma 287, 147-156.
Santos, A., Barros Dos, J.C., Perab, L., Júniora, E., Severino De Souza, V., Oliveiraa, Cybelle Souza De, Juilleretc, Jérôme, Corrêad, Metri, M., Azevedo, Carlos De, A.,  2018. Porosity and genesis of clay in gneiss saprolites: The relevance of saprolithology to whole regolith pedology. Geoderma 1-13.
Soltani Sisi, G., 2005. Geological map of Iran, 1:100000 series, sheet No, 5065. Geological Survey and Mineral Exploration of Iran (in Persian).
Thomas, A.L., Dambrinc, E., King, D., Party, J.P., Probst, A., 1999. A spatial study of the relationships between stream water acidity and geology, soils and relief. Journal of Hydrogeology 217, 35-45.
Xiong, X., Grunwald, S., Myers, D.B., Kim, J., Harris W.G., Comerford, N.B., 2014. Holistic environmental soil-landscape modeling of soil organic carbon. Environmental Modelling & Software 57, 202–215.
Yallon, D.H., Wieder, M., 1976. Pedogenic Playgorskite in some arid brown soils of Israel. Clay Minerals 11, 73-80.