پی جویی و اکتشاف منابع آب استراتژیک سازند سخت و کارستی ، جهت تامین آب شرب شهرستان میانه در شرایط بحرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشکده علوم طبیعی، تبریز، تبریز، ایران

چکیده

حوضه آبریز گرمی چای با مساحت 926 کیلومتر مربع بدلیل نوع لیتولوژی، بارش نسبی بالا و وجود نیروهای تکتونیکی و عوامل دیگر، به عنوان منطقه مناسب برای پتانسیل یابی و ارزیابی منابع آب انتخاب گردید. لایه های اطلاعاتی 9 پارامتر در تعیین مناطق دارای پتانسل آب زیرزمینی هم به صورت رستر و هم به صورت فازی در محیط نرم افزار GIS و ENVI تهیه شدند؛ با تاکید بر این پارامترها و اتخاذ چهار روش SUM ، AHP، Weighted Overlay و Fuzzy Gamma نقشه های نهایی پتانسیل آب زیرزمینی منطقه گرمی چای تهیه شدند. نتایج حاصله نشان داد که مناطق دارای لیتولوژی قابل نفوذ و تخلخل بالا و همچنین دارای تراکم شکستگی بالا از پتانسیل بالایی برخوردار هستند. براین اساس در مرحله دوم نتایج نهایی چهار روش مجددا کلاس بندی شدند و به روش Weighted SUM وزن دهی و نقشه نهایی به عنوان نقشه مرجع تهیه شد. نقشه نهایی با تطبیق چشمه ها و چاههای برداشت آب مورد ارزیابی و صحت سنجی قرار گرفت. نتایج این کار نشان داد، 1/80درصد چشمه ها با مناطق دارای پتانسیل زیاد و بسیار زیاد به خوبی تطابق دارد. منطقه دارای پتانسیل بسیار زیاد با 06/67 درصد میزان آبدهی چشمه ها بیشترین ارزش را از لحاظ منابع آب زیرزمینی دارد که محل دقیق بهره برداری بایستی با روش ژئوفیزیک تعیین گردد. به دلیل قرارگرفتن مناطق با پتانسیل بالا در بالا دست شهرهای ترک و میانه و در مجاورت تصفیه خانه، هزینه های انتقال و تصفیه به شدت کاهش خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها


Al-Ruzouqa, R., Shanableha, A., Merabtenea, T., Siddiquea, M., Khalila, M.A., Idrisb, A., Almulla, E., 2019. Potential groundwater zone mapping based on geo-hydrological considerations and multi-criteria spatial analysis, North UAE. Catena 173, 511–524.
Apaydin, A., 2010. Relation of tectonic structure to groundwater flow in the Beypazari region, NW Anatolia, Turkey. Hydrogeology Journal 18, 1343-1356.
Basavaraj, H., Nijagunappa, R., 2011. Development of Groundwater Potential Zone in NorthKarnataka Semi-Arid Region, Using Geoinformatics Technology. Universal Journal of Environmental Research and Technology 4, 500-514.
Consulting Engineers and Contractors, 2011. Instruction tracing methods in the study of karstic and hard rock formation, p. 546.
Frederick, D., Lewis, D., Lee, D., Slater, J.R., Johnson, C.D., Terry, N., Werkema, D., 2017. An overview of geophysical technologies appropriate for characterization and monitoring at fractured-rock sites. Journal of Environmental Management 204, 709-720.
Hamza, S.M., Ahsan, A., Imteaz, M.A., Ghazali, A.H., Mohammed, T.A., 2017. GIS – based FRASTIC model for pollution vulnerability assessment of fractured- rock aquifer systems. Environmental Earth Science 76 (5).
Hasanipak, M., 2001. Exploration Data Analysis, Institute of Publications and Printing of Tehran University. (In Persian).
Jankowski, P., Ligmann-Zielinska, A., Swobodzinski, M., 2008. Choice modeler: Aweb-based spatial multiple criteria evaluation tool. Transactions in GIS 12(4), 541–561.
Jelokhani, M., Malczewski, J., 2015. Decision complexity and consensus in Web-based spatial decision making: A case study of site selection problem using GIS and multicriteria analysis. Cities 45, 60–70.
Kazemi, R., Shadfar, S., Bayat, R., 2014. Investigating the Factors Influencing the Potential of Hard Formations, Case Study: Lar Cartis Region. Journal of Engineering and Management of Watershed 7, 389-401.
Lei, Q., Latham, J.P., Tsang, C.F., 2017. The use of discrete fracture networks for modelling coupled geomechanical and hydrological behaviour of fractured rocks.  Computers and Geotechnics 85, 151–176.
Lijuan, C.H., Shinan, C.H., 2011. An Approach of AHP for Human Factors Analysis in Aircraft Icing    Accident. Procedia Engineering 17, 63-69.
Masoud, A., Koike, K., 2006. Tectonic architecture through Landsat-7 ETM+/SRTM DEM-derived lineaments and relationship to the hydro geologic Setting in Siwa region, NW Egypt. Journal of African Earth Sciences 45, 467–477.
Mohammad Zade, T., 2015. Investigating the potential of groundwater resources in the hard formations of the Balikhlo Chai basin, the Cain district of Ardabil province. Master's Degree, Tabriz University. (In Persian).
Murmua, P., Kumara, M., Lala, D., Sonkerb, I., Singhc, S.K., 2019. Delineation of groundwater potential zones using geospatial techniques and analytical hierarchy process in Dumka district, Jharkhand, India. Groundwater for Sustainable Development 9, 100-239.
Nabavi, M.A., 1976. Preface to Iranian Geology, Geological Survey of Iran, 109 pages. (In Persian).
Ramanathan, U., 2013. Aligning supply chain collaboration using Analtic Hierarchy. Omega 41, 431-440.
Saaty, T., 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences 1, 83-98.
Shaoyun, R., 2012. Assessmentbon logistics warehouse fire risk based on analytic process. Procedia Engineering 45, 59-63.
Singhal, B.B., Gupta, R.P., 2010. Applied Hydrogeology of Fractured Rock, Springer Science Business Media.
Taheri, F., Jaafari, H., Rezayi, M., 2016. Selection of proper operator of fuzzy logic approach in potential of groundwater resources in the hard rock formations of Lahkood, Yazd. Iranian Geological Society, Tehran, Iran, Tehran University. (In Persian).
Yousefi, M., Carranze, E.J.M., 2015. Fuzzification of continuous value spatial evidence 109 for mineral prosperctivity mapping. Computers & Geosciences 74, 97-109.