دگرسانی، کانی‌سازی، ژئوشیمی و مطالعه میانبارهای سیال در کانسار سرب و روی‌دار چاه‌نقره، شمال‌غرب بیرجند، بلوک لوت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی و گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

منطقه چاه‌ نقره بخشی از پهنه آتشفشانی-نفوذی در بلوک لوت بوده و در جنوب‌غرب‌ شهر سه قلعه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این گستره شامل برونزدهایی از سنگ‌های آتشفشانی (توف برش ریولیتی تا داسیتی، توف برش آندزیتی و آندزیت) با سن ائوسن بوده که واحد‌ نیمه‌عمیق پیروکسن دیوریت پورفیری در آنها نفوذ نموده‌است. کانی‌سازی بصورت رگه‌ای (با امتداد شمال‌غرب-جنوب‌شرق) با بافت‌های برشی و قشری در چهار مرحله به ترتیب بصورت کوارتز-سولفید، باریت-سولفید، کلسیت-سولفید و دولومیت-سولفید تشکیل شده است. دگرسانی‌های آرژیلیکی، سیلیسی، کلسیتی و دولومیتی با روند خطی در حاشیه رگه‌ها ایجاد شده‌اند. کانی‌های سولفیدی اولیه در رگه‌ها شامل گالن، اسفالریت، فاهلور و پیریت بوده که در اثر اکسیداسیون کانی‌های ثانویه سروزیت، انگلزیت، رودوکروزیت، کوولیت، مالاکیت، هماتیت و گوتیت ایجاد شده‌اند. بیشترین بی‌هنجاری‌های ژئوشیمی در رگه‌ها برای سرب 158000 گرم در تن، روی 25507 گرم در تن و مس 1295 گرم در تن است. اندازه‌گیری‌های میکروترمومتری نشان می‌دهد که کانی‌سازی‌های کوارتز-سولفید، باریت-سولفید و کلسیت-سولفید به ترتیب از سیالاتی با دمای 210 تا 281، 195 تا 225 و 145 تا 180 درجه سانتی‌گراد و شوری‌های 8/16 تا 2/19، 7/11 تا 2/17 و 4/13 تا 8/15 درصد وزنی NaCl تشکیل شده‌اند. کاهش دما، مخلوط شدن بین محلول ماگمایی کانه‌دار گرم و شور و محلول جوی سرد با شوری کم و جوشش می‌توانند باعث ته‌نشینی فلزات شده باشند. کانسار چاه ‌نقره بر پایه شواهدی چون کنترل ساختاری کانی‌سازی، نوع دگرسانی‌ها و گسترش خطی آنها، کانی‌شناسی ساده ذخیره، عمق تشکیل (700 متر) و داده‌های دماسنجی مشابه کانسارهای اپی‌ترمال سرب-روی است.

کلیدواژه‌ها


Adams, S.F., 1920. A microscopic study of vein quartz. Economic Geology 15, 623-664.
Aghanabati, S.A., 2004. Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, p. 586.
Bonev, I.K., 2007. Crystal habit of Ag-, Sb- and Bi-bearing galena from the Pb-Zn ore deposits in the Rhodope Mountains. Geochemistry, Mineralogy and Petrology Sofia 45, 1-18.
Fournier, R.O., 1999. Hydrothermal processes related to movement of fluid from plastic into brittle rock in the magmatic-epithermal environment. Economic Geology 94, 1193-1212.
Ghazban, F., Mcnutt, R.H., Schwarcs, H.P., 1994. Genesis of sediment-hosted Zn-Pb-Ba deposits in the Irankuh district, Esfahan Area, West-Central Iran. Economic Geology 89, 1262-1278.
Goldstein R.H., 2003.Petrographic Analysis of Fluid Inclusions. In: Samson, I. Anderson, A. Marshall D. (Ed.), Fluid inclusions: Analysis and interpretation, Mineralogical Association of Canada, Short Course Handbook, 32, pp. 9-53.
Henley, R.W., 1986. Primary controls on epithermal mineralization in the Taupo volcanic zone: International volcanological congress, proceeding of symposium 5: volcanism, hydrothermal systems and related mineralization, p. 99.
Jamiee, A.R., 2009. Preliminary mineral exploration project in Chah Noghreh area. Industries and mines organization of South Khorasan province, p. 45.
Javidi Moghaddam, M., Karimpour, M. H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Heidariane Shahri, M. R., 2013. Satellite data processing, alteration, mineralization and geochemistry of Mehrkhash area prospect, North West of Birjand. Journal of Earth Science Researches 4, 56-69 (in Persian with English abstract).
Javidi Moghaddam, M., Karimpour, M. H., Malekzadeh Shafaroudi, A., Heidariane Shahri, M. R., 2014. Geology, alteration, mineralization and geochemistry of Shekaste Sabz area prospect, North West of Birjand. Journal of Crystallography and Mineralogy 22, 507-520 (in Persian with English abstract).
Javidi Moghaddam, M., Karimpour, M.H., Ebrahimi Nasrabadi, K., Haidarian Shahri, M.R., Malekzadeh Shafaroudi, A., 2018. Mineralogy, Geochemistry, Fluid Inclusion and Oxygen Isotope Investigations of Epithermal Cu ± Ag Veins of the Khur Area, Lut Block, Eastern Iran. Acta Geologica Sinica 92, 1139-1156.
Lecumberri-Sanchez, P., Steel-MacInnis, M., Bodnar, R.J., 2012. A numerical model to estimate trapping conditions of fluid inclusions that homogenize by halite disappearance. Geochimica et Cosmochimica Acta 92, 14-22.
Loftus-Hills, G., Solomon, M., 1967. Cobalt, nickel and selenium in sulphides as indicators of ore genesis. Mineralium Deposita 2, 228-242.
Lotfi, M., 1995. Geological map of Sarghanj. Scale 1:100,000, Geological Survey of Iran.
Lotfian, J., 2017. Report of exploration license in Chah Noghreh area (in Persian), Geological Survey of Iran, Mashhad, p. 38.
Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M.H., 2013. Geology,Mineralization and fluid inclusion studies in Howz-e-Raise lead–zinc-copper deposite, Eastern Iran. Advanced Applied Geology 91, 1-14 (in Persian with English abstract).
Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M.H., 2015. Mineralogic, fluid inclusion, and sulfur isotope evidence for the genesis of Sechangi lead–zinc (–copper) deposit, Eastern Iran. Journal of African Earth Sciences 107, 1-14.
Mehrabi, B., Tale Fazel, E., Nokhbatolfoghahaie, A., 2011. The role of magmatic and meteoric water mixing in mineralization of Shurab polymetal ore deposit South of Ferdows: isotope geochemistry and microthermometry evidences. Iranian Journal of Mineralogy and Crystalography 19, 121-130.
Mehrabi, B., Tale Fazel, E., Yardley, B., 2019. Ore geology, fluid inclusions and O-S stable isotope  characteristics of Shurab Sb-polymetallic vein deposit, eastern Iran. Chemie der Erde 79, 307-322.
Moncada. D., Mutcher. S., Nieto. A., Reynolds. T.J., Rimstidt. J.D., Bodnar. R.J., 2012. Mineral textures and fluid inclusion petrography of the epithermal Ag–Au deposits at Guanajuato, Mexico: Application to exploration. Journal of Geochemical Exploration 114, 20-35.
Roedder, E., 1984. Fluid inclusions. Reviews in Mineralogy 12, p. 644.
Rollinson, H., 1993. Using geochemical data: evaluation, presentation, interpretation, Longman Scientific & Technical, Essex, UK, p. 352.
Scott, A.M., Watanabe, Y., 1998. Extreme boiling model for variable salinity of the Hokko low- sulfiation epithermal Au prospect, southwestern Hokkaido Japan. Mineralium Deposita 33, 563-578.
Seward, T.M., 1973. Thio complexes of gold and the transport of gold in hydrothermal solutions, Geochimica et Cosmochimica Acta 37, 379-399.
Seward, T.M., 1991. The hydrothermal geochemistry of gold. In: Foster, R. P. (Ed.), gold metallogeny and exploration. Blakie and Sons Ltd, pp. 37-62.
Seward, T.M., Barnes, H.L., 1997. Metal transport by hydrothermal ore fluids. Geochemistry of Hydrothermal Ore Deposits 3, 435–486.
Shepherd, T., Rankin, A.H., Alderton, D.H.M., 1985. A prac- tical guide to fluid inclusion studies. Blackie, Glasgow, p. 239.
Simmons, S.F., Browne, P.R.I., 1997. Saline fluid inclusions in sphalerite from the Broadlands-Ohaaki geothermal system: A coincidental trapping of fluid boiled toward dryness. Economic Geology 92, 485–489.
Simmons, S.F., Christenson, B.W., 1994. Origins of calcite in a boiling geothermal system. American Journal of Science 294, 361-400.
Steele-MacInnis, M., Lecumberri-Sanchez, P., Bodnar, R.J., 2012. HOKIEFLINCS-H2O-NACL: A Microsoft Excel spreadsheet for interpreting microthermometric data from fluid inclusions based on the PVTX properties of H2O–NaCl. Computer in Geosciences 49, 334-337.
Szczerba, M., Sawlowicz, Z., 2009. Remarks on the origin of cerussite in the Upper Silesian Zn-Pb deposits, Poland. Mineralogia 40, 53-64.
Whitney, D.L., Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist 95, 185-187.
Wilkinson, J.J., 2001. Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits. Lithos 55, 229-272.