تحلیل زمین ساخت فعال بر اساس شاخصه های ریخت سنجی، مطالعه موردی حوضه آبخیز آغ چای شمال غرب خوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین شناسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

چکیده

مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصاً در نواحی‌ای که میزان فعالیت زمین‌ساختی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت زمین‌ساخت فعال با استفاده از شاخصه‌های ریخت-سنجی همچنین تحلیل نقش عوامل تکتونیکی در شکل‌گیری و تحول ریخت‌شناسی مخروط‌افکنه‌های آغ‌چای می باشد. در این مطالعه نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای و مدل رقومی ارتفاعی (DEM) به عنوان داده‌های اصلی تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین ریخت‌شناسی مخروط افکنه های منطقه از نزدیک و به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از شاخصه‌های ریخت‌سنجی که شامل شاخصه سینوسی جبهه‌ی کوهستان (Smf) ، شاخصه نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شاخص عدم تقارن حوضه (Af)، شاخصه گرادیان طولی رودخانه (Sl)، شاخص تقارن توپوگرافی (T) و شاخص ضریب مخروط گرایی (FCI) وضعیت منطقه از نظر میزان فعالیت‌های تکتونیکی مورد ارزیابی قرار گرفت. از ترکیب این شاخص ها با یکدیگر می توان رابطه‌ی شاخص فعالیت‌های تکتونیکی (Iat) را به دست آورد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در حوضه‌های مورد مطالعه آغ‌چای، زاویه‌چای، زرآبادچای و دیبک‌چای به طور نسبی دارای فعالیت‌های زمین‌ساختی شدید هستند و حوضه‌ قره‌چای حرکات زمین ساختی زیاد دارد. در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ به شاخص‌ﻫﺎی ریخت‌سنجی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ دارای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین‌ساختی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﯽ-ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین ساختی در ﻣﻨﻄﻘﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین ساختی از ﺷﻤﺎل‌غرب ﺑﻪ ﺟﻨﻮب شرق ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد.

کلیدواژه‌ها


Aghanabati, A., 2004. Major sedimentary-structural units of Iran. Geological Survey of Iran Publications, Tehran.
Alavi-Naini, M., Bolourchi, M.H., 1973. Explanatory text of the Maku Quadrangle Map, Quadrangle A1, and Scale 1:250,000, Geological Survey of Iran, Tehran. 1-44.
Bull, W.B., 2007. Tectonic Geomorphology of Mountains: A New Approach to Paleoseismology. Blackwell, Malden, USA. p.316.
Bull, W.B., McFadden, L.D., 1977. Tectonic Geomorphology North and South of the Garlock Fault, California. In: Doehring, D.O., Ed., Geomorphology in Arid Regions: A Proceedings Volume of the 8th Annual Geomorphology Symposium, State University of New York, Binghamton, 23-24. 115-138.
Chen, Y.C., Sung, Q., Cheng, K.Y., 2003. Along-strike variations of morphotectonic features in the Western Foothills of Taiwan: tectonic implications based on stream-gradient and hypsometric analysis. Geomorphology 56, 109-137.
El-Hamdouni, R., Irigaray, C., Fernández, T., Chacón, J., Keller, E.A., 2008. Assessment of relative Tectonic activity, southwest border of the Sierra Nevada (southern Spain). Geomorphology 96, 150–173.
Garcia-tortosa, F.J., Alfaro, P., Galindo-Zaldivar, J., Gibert, Lopez-Garrido A.C., Sanz de Galdeano, C., Urena, M., 2008. Geomorphology Evidence of the Active Baza Fault (Betic Cordillera, South Spain), Geomorphology 97, 374-391.
Hajgson, R., 1961. Regional study of Jointing in the comb Ridge – Navajo Mountan area, Arizona  and Utah. American Association of Petroleum Geologists 45, 1-38.
Haji Hosseinlou, H., 2017. Morphotectonics Investigation of the Garehbagh basin area based on Morphometric Indices. Iranian Journal of Earth Scinces 9, 105-114.
Haji Hosseinlou, H., Padidar, R., 2015. Shear structures and microstructures analysis in along Aboulfazl thrust, NE Khoy. Advanced Applied Geology 5, 60-76 (in Persian).
Karakhanian, A.S., Trifonov, V.G., Philip, H., Hessami, K., Jamali, F., Bayraktutan, M.H., Bagdassarian, H., Arakelian, S., Davtian, V., Adilkhanyan, A., 2004. Active faulting and natural hazards in Armenia, eastern Turkey and northwestern Iran. Tectonophysics 380, 189- 219.
Keller, E.A., Pinter, N., 2002. Tectonic activity: Earthquakes, Uplift and Landscape, second edition: Upper saddle river, New Jersey, Prentice Hall, p. 362.
Khavari, R., Arian, M., Ghorashi, M., 2009. Neotectonics of the South Central Alborz drainage basin, in NW Tehran, N Iran. Journal of Applied Sciences 9, 4115–4126.
Marzi, S., 2019. Morphotectonics Investigation of the Zarabad (NW Khoy) region based on morphometryIndexes. M.Sc Thesis. University of Islamic Azad University Khoy Branch, Khoy (in Persian).
Mukerji, A.B., 1976. Teminal fans of inlands streams in Sutlej –Yamuna Plain, India. Zeitschrift fur. Geomorphologie 20, 190-204 (in Persian).
Radfar, J., Amini, B., 1999. Geological Map of Khoy, scale 1:100,000. Geological Survey of Iran (in Persian).
Twiss, R.J., Moores, E.M., 2007. Structural Geology. New York: Freeman, W.H. Freeman, p.736.
Ramsay, J.G., Huber, M.I., 1983. The Techniques of Modern Structural Geology, Volume I: Strain Analysis. London Academic Press, p.307.
Zamani, B., Masson, F., 2014. Recent tectonics of East (Iranian) Azerbaijan from stress state reconstructions. Tectonophysics 611, 61–82 (in Persian).