تاثیر سطح جدایش بالایی در تغییر هندسه ساختاری تاقدیس عمقی و سطحی سرگلان، لرستان، باختر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 گروه زمین شناسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 گروه زمین شناسی دانشگاه شیراز، ایران

چکیده

تاقدیس سرگلان با پتانسیل هیدروکربنی در جنوب‌باختر پهنه لرستان و باختر کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس واقع شده است. در این مطالعه جهت تحلیل هندسی تاقدیس سرگلان از تفسیر نیمرخ‌های لرزه نگاری دوبعدی و ترسیم چهار نیمرخ ساختاری عمود بر محور تاقدیس استفاده شده است. تفسیر نیمرخ‌های ساختاری نشان دو سطح جدایش بالایی (سازند امیران) و میانی (سازند گرو) است. سطوح جدایشی و راندگی‌ها تاثیر زیادی بر هندسه و کینماتیک ساختارها داشته است، به طوریکه راندگی یال جنوب‌باختری تاقدیس شکل گرفته و شروع به پلکانی شدن می‌کند. جابجایی این راندگی، تاقدیس را به سمت بالا حمل می‌کند، پس تاقدیس سرگلان از نوع چین‌های جدایشی انتقالی است. ضخامت زیاد سطح جدایش بالایی باعث تشکیل چین‌خوردگی ناهماهنگ گردیده به طوریکه تاقدیس عمقی سرگلان نسبت به تاقدیس سطحی بیشتر از حدود 10 کیلومتر و در زیر ناودیس سطحی به سمت شمال‌باختر ادامه پیدا کرده است. اندازه‌گیری پارامترهای هندسی نشان می‌دهد که تاقدیس سرگلان یک چین نامتقارن، استوانه‌ای است و از نظر نسبت ابعادی پهناور و از نظر کندی چین نیمه‌گرد شده است. تفسیر نیمرخ‌های لرزه نگاری نشان می‌دهد که یک تاقدیس عمقی به موازات تاقدیس سرگلان در زیر سطح جدایش بالایی تشکیل شده و در این مطالعه به عنوان تاقدیس سرگلان جنوبی معرفی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقانباتی. ع؛ 1385، زمین شناسی ایران، سازمان زمین شناسی کشور، 586 صفحه.
شمس­زاده. ع، علوی. آ، ولی­نژاد. م، توکلی­یرکی. م؛ 1395، سبک چین­خوردگی و پیچیدگی­های ساختاری در زیرپهنه لرستان مرکزی (مطالعه­ی موردی یکی از میادین نفتی ناحیه)، ماهنامه علمی-ترویجی اکتشاف و تولید نفت و گاز، شماره 144، صفحه 53-48.
Agard, P. J., Omrani, L., Jolivet, H., White church, B., Vrielynck, W., Spakman, P., Monie, B., Meyer, Wortel, R., 2011, Zagros orogeny: A subduction-dominated process, Geol. Mag, Vol: 148, p: 692–725.
Alavi, M., 1994, Tectonics of the Zagros orogenic belt of Iran: new data and interpretations, Tectono physics, Vol: 229, p: 211–238.
Alavi, M., 2004, Regional stratigraphy of the Zagros fold–thrust belt of Iran and its pro foreland evolution, American Journal of Science, Vol: 304, p: 1–20.
Alavi, M., 2007, Structures of the Zagros fold and thrust belt in Iran. Am. J. Sci, Vol: 307, p: 1064–1095.
Allen, M., Jackson, J., Walker, R., 2004, Late Cenozoic reorganization of the Arabia-Eurasia collision and the comparison of short-term and long-term deformation rates, Tectonics, 23, TC2008, doi: 2010.1029/2003TC001530.
Berberian, M., 1995, Master "blind" thrust faults hidden under the Zagros folds: active basement tectonics and surface morphotectonics: Tectonophysics, Vol: 241, p: 193-224.
Berberian, M., King, G.C.P., 1981, Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, Vol: 18, p: 210–265.
Blanc, E.J.P., Allen, M.B., Inger, S., Hassani, H. 2003, Structural styles in the Zagros Simple Folded Zone, Iran. Journal of the Geological Society, London, Vol: 160, p: 401–412.
Bordenave, M. L., Hegre, J. A., 2005, The influence of tectonics on the entrapment of oil in the Dezful Embayment, Zagros Fold belt, Iran: Journal of Petroleum Geology, Vol: 28, p: 339-368.
Bulnes, M., Poblet, J., 1999. Estimating the detachment depth in cross sections involving detachment folds. Geology, Vol: 136, p: 395-412.
Carruba, S., Perotti, C.R., Buonaguro, R., Calabro, R., Carpi, R. Naini, M., 2006. Structural pattern of the Zagros foldand- thrust belt in the Dezful Embayment (SW Iran): Styles of continental contraction: Geological Society of America Special Paper, Vol: 414, p: 11–32.
Casciello, E., Vergés, J., Saura, E., Casini, G., Fernández, N., Blanc, E., Homke, S., Hunt, D.W., 2009, Fold patterns and multilayer rheology of the Lurestan Province, Zagros simply folded Belt (Iran). J. Geolog. Soc. 166, 947e959.
Colman-Sadd, S.P., 1978, Fold development in Zagros simply folded belt, Southwest Iran. American Association of Petroleum Geologist Bulletin, Vol:62, No: 6b, p: 984-1003.
Dahlstrom, C. D., 1970, Structural geology in the eastern margin of the Canadian Rocky Mountains. Bulletin of Canadian Petroleum Geology, Vol:18, No: 3, p: 332-406.
Dahlstrom, C.D.A., 1990,Geometric constraints derived from the law of conservation of volume and applied to evolutionary models for detachment folding. AAPG, Bulletin, Vol: 74, No: 3, p: 336-344.
Desitter, L.U., 1956, Structural geology. McGraw-Hill. London.
Falcon, N. L., 1961, Major earth-flexuring in the Zagros Mountains of south-west Iran. Quarterly Journal of the Geological Society, Vol: 117, No: 1-4, p: 367-376.
Falcon, N.L., 1974, Southern Iran: Zagros Mountains. In: Spencer, A.M. (ed.) Mesozoic–Cenozoic Orogenic Belts. Data for Orogenic Studies. Geological Society, London, Special Publications, Vol: 4, p: 199–211.
Golonka, J., 2004, Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic. Tectonophysics, Vol: 381, p: 235-273.
Hessami, K., Koyi, H. A., Talbot, C. J., Tabasi, H., Shabanian, E., 2001, Progressive unconformities within an evolving foreland fold-and-thrust belt, Zagros Mountains: Geological Society, London, Vol: 158, p: 969-981.
Homke, S., Vergés, J., Garcés, M., Emami, H., Karpuz, R., 2004, Magnetostratigraphy of Miocene–Pliocene Zagros foreland deposits in the front of the Push-e Kush Arc (Lurestan Province, Iran): Earth and Planetary Science Letters, Vol: 225, p: 397– 410.
Homke, S., Vergés, J., Serra-Kiel, J., Bernaola, G., Sharp, I., Garcés, M., Goodarzi, M. H., 2009, Late Cretaceous–Paleocene formation of the proto–Zagros foreland basin, Lurestan Province, SW Iran. Geological Society of America Bulletin, Vol: 121, No: 7-8, p: 963-978.
James, G. A., Wynd, J. G., 1965, Stratigraphic Nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area: Bulletin of the American Association of Petroleum Geologists, Vol: 49, p: 2182-2245.
Jamison, W.R., 1987, Geometric analysis of fold development in over thrust terranes. Journal of Structural Geology, Vol: 9, p: 207-219.
Koop, W. J., Stoneley, R., 1982, Subsidence history of the Middle East Zagros basin, Permian to Recent, in P. E. Kent, M. P. Bott, D. P. McKenzie, and C. A. William, eds., Philosophical Transactions of Royal Society London, Part A, Vol: 305, p: 149-168.
Macleod, J. H., 1970, Kabir Kuh geological map, 1:100 000. National Iranian Oil Company, Tehran.
McClay, K., 2011, Introduction to thrust fault-related folding, in K. McClay, J. Shaw, and J. Suppe, eds., Thrust fault-related folding: AAPG Memoir Vol: 94, p: 1 – 19.
McQuillan, H., 1991, The role of basement tectonics in the control of sedimentary facies, structural patterns and salt plug emplacements in the Zagros fold belt of Southwest Iran: Journal of Southeast Asian Earth Sciences, Vol: 5, p: 453-463.
Motiei, H., 1994, Stratigraphy of Zagros Geological Survey of Iran, 536 p.
Mouthereau, F., 2011, Timing of uplift in the Zagros belt/Iranian plateau and accommodation of late Cenozoic Arabia-Eurasia convergence, Geol. Mag, Vol: 148, p: 726–738.
Mouthereau, F., Lacombe, O., Vergés, J., 2012, Building the Zagros collisional orogeny: Timing, strain distribution and the dynamics of Arabia/Eurasia convergence, Tectonophysics, Vol: 532, p: 27–60.
O’Brien, C. A.E., 1957, Salt diapirism in south Persia. Geol. Mijnbouw., Vol: 19, p: 357–376.
O’Brien, C.A.E., 1950, Tectonic problems of the oil belt of southwest Iran. In: 18th International Geological Congress, Proceedings, Great Britain.
Poblet J.A., McClay, K.R., 1996, Geometry and kinematics of single layer detachment folds, AAPG Bulletin, p: 1085-1109.
Poblet, J., McClay, K., Storti, F., Muñoz, J. A., 1997, Geometries of syntectonic sediments associated with single-layer detachment folds. Journal of Structural Geology, Vol: 19, No: 3-4, p: 369-381.
Rowan, M., 1997, Three-dimensional geometry and evolution of a segmented detachment fold, Mississippi Fan fold belt, Gulf of Mexico: Journal of Structural Geology, Special Issue on Fault-Related Folding, Vol: 19, p: 463-480.
Sepehr, M. Cosgrove, J.W., 2005, Role of the Kazerun Fault Zone in the formation and deformation of the Zagros Fold–Thrust Belt, Iran. Tectonics, 24, TC5005, doi: 5010.1029/2004TC001725.
Sepehr, M., Cosgrove, J.W., Moieni, M., 2006, The impact of cover rock rheology on the style of folding in the Zagros fold-thrust belt. Tectonophysics, Vol: 427, p: 265–281.
Setudehnia, A., 1978, The Mesozoic sequence in southwest Iran and adjacent area. Journal of Petroleum Geology, Vol: 1, p: 3–42.
Sherkati, S., Letouzey, J., Frizon de Lamotte, D., 2006, Central Zagros fold-thrust belt (Iran): new insights from seismic data, field observation, and sandbox modeling. Tectonics 25, TC4007.
Sherkati, S., Molinaro, M., Frizon de Lamotte, D., Letouzey, J., 2005, Detachment folding in the Central and Eastern Zagros fold-belt (Iran): salt mobility, multiple detachments and late basement control: Journal of Structural Geology, Vol: 27, p: 1680-1696.
Soleimany, B., Sabat, F., 2010, Style and age of deformation in the NW Persian Gulf, Pet. Geosci, Vol: 16, p: 31–39.
Stöcklin, J., 1968, Salt Deposits of the Middle East: Geological Society of America Special Paper, Vol: 88, p: 158-181.
Suppe, J., Med wedeff, D. A., 1990, Geometry and kinematics of fault-propagation folding. Eclogae Geologicae Helvetiae, Vol: 83, No: 3, p: 409-454.
Szabo, F., Kheradpir, A., 1978, Permian and triassic stratigraphy, Zagros basin, south‐west Iran. Journal of Petroleum Geology, Vol: 1, No: 2, p: 57-82.
Takin, M., Akbari, Y., Macleod, J. H., 1970, Pul-e-Dukhtar geological map 1:100 000. National Iranian Oil Company, Tehran.
Vergés, J., Goodarzi, M.G.H., Emami, H., Karpuz, R., Efstathiou, J., Gillespie, P., 2011, Multiple Detachment Folding in Pusht-e Kuh Arc, Zagros: role of Mechanical Stratigraphy. AAPG Mem. 94, 69e94 (Chapter 4).
Vernant, P., et al. 2004, Contemporary crustal deformation and plate kinematics in Middle East constrained by GPS measurements in Iran and northern Iran, Geophys. J. Int., Vol: 157, p: 381–398.
Vita-Finzi, C., 2001, Neotectonics at the Arabian plate margins. Journal of Structural Geology, Vol: 23, No: 2, p: 521-530.