بررسی هیدروشیمی و کیفیت آب‌های زیرزمینی در آبخوان دشت بوکان، استان آذربایجان غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه صنعتی شاهرود

2 عضو هیأت علمی، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

دشت بوکان، از دشت‌های مهم استان آذربایجان غربی است که در آن، آب زیرزمینی مهم‌ترین منبع مورد استفاده برای مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی می‌باشد. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل طبیعی و انسانی مؤثر بر کیفیت آبخوان این دشت می‌باشد. به این منظور، از آب چشمه و چاه‌های منطقه نمونه‌برداری و پارامترهای هیدروژئوشیمیایی، غلظت یونهای اصلی و عناصر بالقوّه سمی اندازه‌گیری شد. بر اساس موقعیت قرارگیری نمونه‌ها بر روی نمودار پایپر، آب‌های زیرزمینی دشت بوکان دارای تیپ بی‌کربناته و رخساره‌ی کلسیکی بوده و در تعادل با کانیهای کربناته می‌باشد. در آبخوان دشت بوکان، نمونه‌های آب از نظر pH، هدایت الکتریکی، جامدات حل‌شده کل و غلظت یونهای اصلی، برای مصارف شرب مناسب هستند، اما غلظت عناصر کادمیم، سرب و سلنیم نسبت به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی برای آشامیدن، بالاتر است. برای عناصر سرب، روی، کادمیم، آرسنیک و مولیبدن، شیل‌های سیاه و برای کروم و بور، فاضلاب‌های خانگی به عنوان منشاء معرفی شدند. همچنین کودهای شیمیایی، منشاء احتمالی منگنز، سلنیم و مس در آبخوان این دشت می-باشد. بر اساس نتایج، آبهای زیرزمینی مورد مطالعه، برای مصارف کشاورزی مناسب و برای مصارف صنعتی نامناسب هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


افتخار نژاد، ج. (1973)، " نقشه 1:250000 چهارگوش مهاباد"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
حریری، ع. (1376)،"ورقه­ی زمین شناسی 1:100000 سقز"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
عماری پ، (1377) "مطالعات اجمالی خاکشناسی و طبقه­بندی ارضی منطقه بوکان (استان آذربایجان غربی)"،  نشریه شماره 1027.
خدایی، ک. (1391)، مطالعات نیمه تفصیلی منابع آب زیرزمینی محدوده‌های مطالعاتی بازرگان، اشنویه، شاهین دژ و بوکان، شرکت مهندسین مشاور طرح آبریز
 
Berkowitz, B., Dror, I., & Yaron, B. (2007). "Contaminant geochemistry". Springer.
Davis, S. N. De Wiest (1996):"Hydrogeology".
Devic, G., Djordjevic, D., & Sakan, S. (2014). Natural and anthropogenic factors affecting the groundwater quality in Serbia. Science of The Total Environment, 468, 933-942.
Gibbs, R. J. (1970). Mechanisms controlling orld water chemistry. Science 170, 1088-1090.
Han, D., Song, X., Currell, M. J., Cao, G., Zhang, Y., & Kang, Y. (2011). A survey of groundwater levels and hydrogeochemistry in irrigated fields in the Karamay Agricultural Development Area, northwest China: Implications for soil and groundwater salinity resulting from surface water transfer for irrigation. Journal of Hydrology, 405(3), 217-234.
Herrera, F. (2008). Genetic fuzzy systems: taxonomy, current research trends and prospects. Evolutionary Intelligence, 1(1), 27-46.
Homoncik, S. C., MacDonald, A. M., Heal, K. V., Ó Dochartaigh, B. É., & Ngwenya, B. T. (2010). Manganese concentrations in Scottish groundwater. Science of the Total Environment, 408(12), 2467-2473.
Hounslow, A. (1995). Water quality data: analysis and interpretation. CRC press.
Jalali, M. (2010). Groundwater geochemistry in the Alisadr, Hamadan, western Iran. Environmental monitoring and assessment, 166(1-4), 359-369.
Jeng, A. S., 1991: Weathering of some Norwegian alum shales.1. Laboratory simulations to study acid generation and the release of sulphate and metal cations Ca, Mg K. Acta Agriculture Scandinavica 41(1): 13-35.
Kass, A., Gavrieli, I., Yechieli, Y., Vengosh, A., & Starinsky, A. (2005). The impact of freshwater and wastewater irrigation on the chemistry of shallow groundwater: a case study from the Israeli Coastal Aquifer. Journal of Hydrology, 300(1), 314-331.
Kim, J. H. (1989). Geochemistry and genesis of the Guryongsan (Ogcheon) uraniferous black slate. Journal of the Korean Institute of Mining Geology, 22, 35-63.
Kløve, B., Ala-Aho, P., Bertrand, G., Gurdak, J. J., Kupfersberger, H., Kværner, J., & Pulido-Velazquez, M. (2013). Climate change impacts on groundwater and dependent ecosystems. Journal of Hydrology.
Lee, J. S., Chon, H. T., Kim, J. S., Kim, K. W., & Moon, H. S. (1998). Enrichment of potentially toxic elements in areas underlain by black shales and slates in Korea.
Leung, C. M., & Jiao, J. J. (2006). Heavy metal and trace element distributions in groundwater in natural slopes and highly urbanized spaces in Mid-Levels area, Hong Kong. Water Research, 40(4), 753-767.
Ma, R., Wang, Y., Sun, Z., Zheng, C., Ma, T., & Prommer, H. (2011). Geochemical evolution of groundwater in carbonate aquifers in Taiyuan, northern China. Applied Geochemistry, 26(5), 884-897.
Manahan, S. E. (2010). Environmental chemistry. CRC press.
Manzoor, S., Shah, M. H., Shaheen, N., Khalique, A., & Jaffar, M. (2006). Multivariate analysis of trace metals in textile effluents in relation to soil and groundwater. Journal of hazardous materials, 137(1), 31-37.
Marimon, M. P. C., Roisenberg, A., Suhogusoff, A. V., & Viero, A. P. (2013). Hydrogeochemistry and statistical analysis applied to understand fluoride provenance in the Guarani Aquifer System, Southern Brazil. Environmental geochemistry and health, 35(3), 391-403.
Mattu, G., & Schreier, H. (2000). An Investigation of High Arsenic Levels in Wells in the Sunshine Coast and Powell River Regions of BC. Institute for Resources and Environment University of British Columbia, Vancouver, BC.
Mendizabal, I., & Stuyfzand, P. J. (2009). Guidelines for interpreting hydrochemical patterns in data from public supply well fields and their value for natural background groundwater quality determination. Journal of Hydrology, 379(1), 151-163.
Mills, B. (2003). Interpreting water analysis for crop and pasture, file No. FS0334, DPI’s Agency for Food and Fiber Sciences, Toowoomba.
Mohan, S. V., Nithila, P., & Reddy, S. J. (1996). Estimation of heavy metals in drinking water and development of heavy metal pollution index. Journal of Environmental Science & Health Part A, 31(2), 283-289.
Oinam, J. D., Ramanathan, A. L., & Singh, G. (2012). Geochemical and statistical evaluation of groundwater in Imphal and Thoubal district of Manipur, India. Journal of Asian Earth Sciences, 48, 136-149.
Plant, J. A., & Raiswell, R. (1983). Principles of environmental geochemistry. In ‘Applied environmental geochemistry’.(Ed I. Thornton.) 1–39.
Pu, J., Yuan, D., Zhang, C., & Zhao, H. (2013). Hydrogeochemistry and possible sulfate sources in karst groundwater in Chongqing, China. Environmental Earth Sciences, 68(1), 159-168.
Raju, N. J., Shukla, U. K., & Ram, P. (2011). Hydrogeochemistry for the assessment of groundwater quality in Varanasi: a fast-urbanizing center in Uttar Pradesh, India. Environmental monitoring and assessment, 173(1-4), 279-300.
Ravikumar P and Somashekar RK (2011), Geochemistry of groundwater, Markandeya River Basin, Belgaum district, Karnataka State, India. Chin J Geochem, 30, pp. 51-74.
Ravikumar, P., Venkatesharaju, K., & Somashekar, R. K. (2010). Major ion chemistry and hydrochemical studies of groundwater of Bangalore South Taluk, India. Environmental monitoring and assessment, 163(1-4), 643-653.
Ravikumar, P., Wainwright, M. J., Raskutti, G., & Yu, B. (2011). High-dimensional covariance estimation by minimizing ℓ1-penalized log-determinant divergence. Electronic Journal of Statistics, 5, 935-980.
Savci, S. (2012). Investigation of effect of chemical fertilizers on environment. APCBEE Procedia, 1, 287-292.
Sherene, T. (2010). Mobility and transport of heavy metals in polluted soil environment.
Siegel, E. R. (2002). Environmental Geochemistry of Potentially Toxic Metals.
Smith, K. S. (1999). Metal sorption on mineral surfaces: an overview with examples relating to mineral deposits. The Environmental Geochemistry of Mineral Deposits. Part B: Case Studies and Research Topics, 6, 161-182.
Smith, K. S. (2007). Strategies to predict metal mobility in surficial mining environments. Reviews in engineering geology, 17, 25-45.
Todd, D. K., & Mays, L. W. (2005). Groundwater hydrology edition. Wiley, New Jersey.
Wilcox, L. (1955). Classification and use of irrigation waters.
World Health Organization (2008). Guidelines for drinking-water quality incorporating 1st and 2nd addenda, Vol.1, Recommendations. – 3rd ed.
World Health Organization (2011). Guidelines for drinking water quality. Eng. sanit. ambient, 16(4), 4-5.
Zhang, B., Song, X., Zhang, Y., Han, D., Tang, C., Yu, Y., & Ma, Y. (2012). Hydrochemical characteristics and water quality assessment of surface water and groundwater in Songnen plain, Northeast China. water research, 46(8), 2737-2748.