زمین‌شناسی، کانه‌زایی و مطالعه میانبارهای سیال در کانسار طلای کوهزایی شوی (شمال‌غرب بانه)، شمال‌غرب پهنه سنندج ـ سیرجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران

2 گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

    کانسار طلای شوی در 7 کیلومتری شمال­غرب بانه، در شمال پهنه سنندج ـ سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده مورد مطالعه،  مجموعه­ای از سنگ­های آتشفشان ـ رسوبی دگرگون شده کرتاسه، شامل گدازه­های آندزیت و آندزی­بازالت­های دگرگون شده، شیست و فیلیت می­باشند که در دو مرحله چین خورده­اند. کانی­سازی در این کانسار  به­صورت رگه­ای در سنگ میزبان آهکی رخ داده­ است. بیشینه مقدار طلا و نقره در رگه­های کوارتزی به ترتیب 7 و 300  گرم در تن اندازه­گیری شده است. کانی­شناسی کانسنگ ساده بوده و شامل کانی­های فلزی اولیه پیریت، گالن، اسفالریت، کالکوپیریت و طلاوکانی­های ثانویه مالاکیت، آزوریت، سروسیت، اسمیت زونیت و ترکیبات هیدروکسیدی آهن می­باشد. نتایج آنالیز نمونه­های کانسنگی حاکی از آن است که علاوه بر طلا و نقره، عناصر سرب ، روی و مس نیز ازدرصد تمرکزهای نسبتاً بالایی در کانسنگ­ طلادار برخوردار است. مطالعات میان­بارهای سیال بر روی نمونه­های کوارتز و اسفالریت بیانگر دمای همگن­شدگی سیالات کانه­ساز در بازه 165تا340 درجه سانتی‌گراد و شوری 02/0 تا 02/9 درصد وزنی معادل نمک طعام می­باشد. مقایسه ویژگی­­های مطالعه شده در ذخیره شوی با ویژگی­های شاخص کانسارهای طلا، نشان می­دهد که این ذخیره از نظر ویژگی­های زمین­شناختی و کانی­سازی بیش­ترین شباهت را با ذخایر طلای کوهزایی اپی­زونال نشان می­دهد. بدیهی است که مطالعه ویژگی­های زمین­شناسی کانسار و نقش آن در کنترل کانه­زایی طلا، می­تواند در اکتشاف ذخایر مشابه در شمال­غرب پهنه سنندج  ـ  سیرجان مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الیاس­زاده، ر.، محجل، م.، بیرالوند، م.، 1389، ساختار پهنه برخوردی کوهزاد زاگرس در شمال باختر ایران فصلنامه زمین­شناسی ایران، سال چهارم، شماره شانزدهم، زمستان 1389، صفحات 25-36.
تاج­الدین، ح.، 1390، عوامل کنترل‌کننده کانه­زایی طلا در سنگ­های دگرگون‌شده منطقه سقز– سردشت، شمال‌غرب پهنه دگرگونه سنندج- سیرجان، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
پورنوروز، ع؛ 1389، مطالعۀ پترولوژی و پتروگرافی توده گرانیتی حسن سالاران با نگرشی بر ژئوشیمی ایزوتوپی در ناحیه سقز، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.
قربانی، م.ع.، محجل، م.، علیمحمدی، م..، 1390، تحلیل ساختاری پهنه برشی سیه کمر و ارتباط فابریک­های شکنا با کانه­زایی طلا، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 2، ص 140-152.
علی­یاری، ف .، 1385، کانی شناسی، ژئوشیمی و فابریک کانه زائی طلا در پهنه‌های برشی قلقله، جنوب غرب سقز پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت ­مدرس.
عمرانی، ج؛ خبازنیا، ع، ر.، 1382، نقشه زمین شناسی 1:100000 ورقه آلوت، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
نجف­زاده، م.، ابراهیمی، م.، مختاری، م.ع.، کوهستانی، ح.، 1395، رخداد معدنی عربشاه: کانه­زایی اپی­ترمال طلا- آرسنیک- آنتیموان تیپ کارلین در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت سلیمان، آذربایجان غربی، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 22، ص 62-77.
Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L., Mouthereau, F., 2005, Convergence history across Zagros (Iran): Constraints from collisional and earlier deformation. Int J Earth Sci 94: 401-419.Allen 2009).
Allen, M.B., 2009, Discussion on the Eocene bimodal Piranshahr massif of the Sanandaj–Sirjan Zone, West Iran: a marker of the end of collision in the Zagros orogen. J Geol Soc London 166:981–982.
Azizi, H., Jahangiri, A., 2008, Cretaceous subduction-related volcanism in the northern Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. J Geodyn 45:178–190.
 Azizi, H., Moinevaziri, H., 2009, Review of the tectonic setting of Cretaceous to Quaternary volcanism in northwestern Iran. J Geodyn 47:167–179.
Berberian, F., Muir, I.D., Pankhurst, R.J., Berberian, M., 1982, Late Cretaceous and early Miocene Andean- type plutonic activity in northern Makran and Central Iran. J Geol Soc London 139:605–614.
Bierlein, F.P., Crowe, D.E., 2000, Phanerozoic Orogenic lode gold deposits. Rev. Econ. Geol., 13:103-139.
Diamond, L.W., 2003, Systematics of H2O inclusions. In: Samson I, Anderson A, Marshall D (Eds) Fluid Inclusions: Analysis andmInterpretation. Min Assoc Canada Short Course Ser 32:55-79
Eftekhar-Nezhad, J., 1973, The Mahabad Quadrangle map (scale 1:250,000). Geological Survey and Mineral Exploration of Iran. Tehran
Eftekhar-Nezhad, J., 2004, Exploration text of The Mahabad Quadrangle map 1:250,000 (North Kurdestan). Geological Survey and Mineral Exploration of Iran. Tehran.
Goldfarb, R.J., Baker, T., Dube, B., Groves, D.I., Hart, C.J.R., Gosselin, P., 2005, Distribution, character and genesis of gold deposits in metamorphic terranes. Econ Geol, 100th Anniv Vol, p 407–450.
Groves, D.I., Goldfarb, R.J., Robert, F., Hart, C.J.r., 2003, Gold deposits in metamorphic belts: overview of current understanding, outstanding problems, future research and exploration significance. Econ. Geol., 98: 1-29.
Groves, D.I., Goldfarb, R.J., Gebre-Mariam, M., Hagemann, S.G., Robert, F., 1998, Orogenic gold deposits: A proposed classification in the context of their crustal distribution and relationship to other gold deposit types. Ore Geology Reviews 13, 7–27.
Hall, D.L., Sterner, S.M., Bodnar, R.J., 1988, Freezing point depression of NaCI-KCI-H2O solutions. Econ. Geol. 83, 197-202.
Huston, D.L., Sie, S., Suter, G.F., Cooke, D.R., Both, R.A., 1995, Trace elements in sulfide minerals from eastern Australian volcanic hosted massive sulfide deposits. Econ. Geol. 90: 1167- 1196
Kreuzer, O.P., Blenkinsop, T.G., Morrison, R.J., Peters, S.G., 2007, Ore controls in the Charters Towers goldfield, NE Australia: constraints from geological, geophysical and numerical analyses. Ore Geology Reviews 32, 37–80.
Kreuzer, O.P., 2006, Textures, paragenesis and wall-rock alteration of lode-gold deposits in the Charters Towers district, north Queensland: implications for the conditions of ore formation, Min. Dep. 40, 639–663.
Mohajjel, M., Fergusson, C.L., Sahandi, M.R., 2003, Cretaceous-Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan zone, western Iran. J. Asian Earth Sci., 21: 397-412.
Niromand, Sh., Goldfarb, R.J, Moore, F., Mohajjel, M., Marsh, E.E., 2010, The Kharapeh orogenic gold deposit: Geological, structural, and geochemical controls on epizonal ore formation in west Azerbaigan provience, northwest Iran.
Omrani, J., 2008, The geodynamic evolution of Zagros: tectonic and petrological constraints from internal zones. PhD thesis, Universite Paris, France.
Reich, M., Palenik, C.S., Utsunomiya, S., Becker, U., Stixrude, L., Kesler, S.E., and Ewing, R.C., 2005, Solubility limit of gold in arsenian pyrite from Carlin-type and epithermal deposits: EMPA, SIMS, HRTEM and quantum mechanical constraints. Proc. Geol. Soc. Am. Abstr. Prog. 35: 358.
Roedder, E., 1984, Fluid inclusions. Reviews in Mineralogy, 12, 664 p.
Rollinson, H.R., 1993, Using Geochemical Data: Evolution, Presentation, Interpretation. Longman Scientific and Technical, England. 352 p.
Sheikholeslami, M.R., 2002, Evolution structurale et me´tamorphique de la marge sud de la microplaque de l’Iran central: les complexes me´tamorphiques de la re´gion de Neyriz (Zone de Sanandaj-Sirjan), The`se, universite´ de Brest, 194p.
Shepherd, T.J., Rankin, A.H., and Alderton, D.H.M., 1985, A practical guide to fluid inclusion studies. Blackie, Glasgow, 223 p.
Sibson, R.H., 2004, Controls on maximum fluid overpressure defining conditions for mesozonal mineralization. Journal of Structural Geology, Volume 26, Issue 6, p. 1127-1136.
Smith, R.N., and Huston, D.L., 1992, Distribution and association of selected trace elements at the Rosebery deposit, Tasmania:  ECONOMIC GEOLOGY, v. 87,p. 706-719.
Sterner, S.M., Hall, D.L. and Bodnar, R.J., 1988, Synthetic fluid inclusions V: solubility relations in the system NaCl-KCl-H2O under vaporsaturated conditions. Geochemica et Cosmochemica Acta, Vol: 52(5), p: 989-1005.
Touret, J., Dietvorst, P., 1983, Fluid inclusions in high-grade anatectic metamorphites. J Geol Soc London 140:635-649.
Wilkinson, J.J., 2001, Fluid inclusion in hydrothermal ore deposits. Lithos, 55: 229-272.