رخداد معدنی عربشاه: کانه‌زایی اپی‌ترمال طلا- آرسنیک- آنتیموان تیپ کارلین در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت‌سلیمان، آذربایجان غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد پترولوژی ، گروه زمین شناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

      کانهزایی طلا- آرسنیک- آنتیموان عربشاه بهصورت یک پهنه سیلیسی غنی از هیدروکسیدهای آهن درون دولومیت مرکز شده پارکمین رخ داده است. پیریت ، گالن ، اسفالریت ، اورپنتنت ، رآلگار ، استیبنیت و کالکوپیریت ، کانیهای معدنی و کلسیت ، کوارتز و باریت کانیهای باطله را در عربستان تشکیل میدند. دگرسانی ها شامل کربناتزدایی ، سیلیسی ، سولفیدی ، آرژیلیک و کربناتی میباشند. پنج مرحله کانه‌زایی در عربشاه قابل توصیف است. طلا بهصورت غیرقابل رایت در شبکه شبکه کانیهای سولفیدی (بهویژه پیریت) در مرحله دوم ایجاد شده است. مقایسه الگوی عناصر کمیاب در گنبدهای نیمه آتشفشانی داسیتی سالم و فاقد کانه زایی میوسن میانی- بالایی و بخشهای تولیدکننده کانادا نشان دهنده ارتباط احتمالی سیالات کانیساز با این گنبدهای موجود است. ویژگی های رخداد معدنی عربشاه با کانسارهای طلایی نوع کارلین قابل مقایسه است.

کلیدواژه‌ها


به‌منش، م.، 1392، اکتشافات عمومی در منطقه عربشاه (مرحله دوم). سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان غربی.
حیدری، م.، 1392، زمین‌شناسی و سن‌سنجی و خاستگاه رخدادهای طلای توزلار، عربشاه و گوزل‌بلاغ در ناحیه قروه-تکاب. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
حیدری، م.، قادری، م.، کوهستانی، ح.، حسینی، م.، 1393، کانسار طلا- نقره (مس) اپی‌ترمال توزلار، مرتبط با توده نفوذی نیمه‌عمیق محیط کششی درون‌کمانی، در شمال‌باختر ماه‌نشان. فصلنامه علوم زمین، شماره 94، ص 348-329.
شیرخانی، م.، 1387، کانی­شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار سرب- روی آی‌قلعه‌سی، جنوب­خاور تکاب. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 143 ص.
فنودی، م.، حریری، ع.، 1378، نقشه زمین‌شناسی 1:100000 تکاب. سازمان زمین‌شناسی واکتشافات معدنی کشور.‏
قدیمی، س.، نباتیان، ق.، 1393، بررسی زمین­شیمیایی معدن روی- سرب انگوران و اثرات فعالیت­های معدن­کاری بر آلودگی منطقه. مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 13، ص 66-56.
کرمی، ف.، کوهستانی، ح.، مختاری، م.ع.ا.، عظیم­زاده، ا.م.، 1394، ویژگی­های زمین­شناسی و کانه­زایی کانسار روی- سرب (نقره) حلب، جنوب­باختر زنجان. سی و چهارمین گردهمایی و دومین کنگره بین­المللی تخصصی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
لطفی، م. و کریمی، م.، 1383، کانی­سازی و نحوه تشکیل کانسار نوع رگه­ای (نیکل- کبالت- آرسنیک- بیسموت- عناصر پایه) بایچه باغ (شمال باختری زنجان- ایران). فصلنامه علوم زمین، شماره 53، ص 55-40.
محمدی نیایی، ر.، 1394، ژنز و زمین‌شناسی اقتصادی کانسار سرب و روی آی‌قلعه‌سی با نگرش ویژه بر کانه‌زایی فلزات قیمتی. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 210 ص.
محمدی، ز، ابراهیمی، م، کوهستانی، ح، 1393، رخداد معدنی آهن گورگور، شمال­خاور تکاب: کانه­زایی تیپ آتشفشانی- رسوبی در زون سنندج- سیرجان. مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 13، ص 32-20.
نجف­زاده، م.، 1394، پتروگرافی سنگ­های دگرگونی منطقه عربشاه (جنوب­شرق تکاب) با نگرشی بر کانه‌زایی As-Au. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان، 92 ص.
Alderton, D.H.M., Pearce, J.A. and Potts, P.J., 1980, Rare earth element mobility during granite alteration: evidence from south-east England. Earth Science Letters, Vol: 49, p: 149-165.
Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A. and Hale, M., 1999, Invisible gold at Zarshuran, Iran. Economic Geology, Vol: 94, p: 1367-1374.
Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A. and Hale, M., 2000, Petrography, mineralogy and geochemistry of the Zarshuran Carlin-like gold deposit, northwest Iran. Mineralium Deposita, Vol: 5, p: 656-671.
Bagby, W.C. and Berger, B.R., 1985, Geologic characteristics of sediment- hosted, disseminated precious metal deposits in the western United States. Reviews in Economic Geology, Vol: 2, p: 169-202.
Berger, B.R. and Bagby, W.C., 1991, The geology and origin of Carlin type gold deposits. In: Foster, R.P. (Ed.), Gold metallogeny and exploration, p. 210-243. Blackie, Glasgow, Scotland.
Boni, M., Gilg, H.A., Balassone, G., Schneider, J., Allen, C.R. and Moore, F., 2007, Hypogene Zn carbonate ores in the Angouran deposit, NW Iran. Mineralium Deposita, Vol: 42, p: 799-820.
Cline, J., Hofstra, A., Muntean, J., Tosdal, R. and Hickey, K, 2005, Carlin-type gold deposits in Nevada: Critical geologic characteristics and viable models. Economic Geology 100th Anniversary Volume, p: 451–484
Daliran, F., 2008, The carbonate rock-hosted epithermal gold deposit of Agdarreh, Takab geothermal field, NW Iran, hydrothermal alteration and mineralization. Mineralium Deposita, Vol: 43, p: 383-404.
Daliran, F., Hofstra, A.H., Walther, J. and Stüben, D., 2002, Aghdarreh and Zarshuran SRHDG deposits, Takab region, NW Iran. GSA Annual Meeting, Abstract with Programs, Session 63-8.
Daliran, F., Pride, K., Walther, W., Berner, Z.A. and Bakker, R.J., 2013, The Angouran Zn (Pb) deposit, NW Iran: evidence for a two stage, hypogene zinc sulfide–zinc carbonate mineralization. Ore Geology Reviews, Vol: 53, p: 373-402.
Daliran, F., Walther, J. and Stüben, D., 1999, Sediment-hosted disseminated gold mineralization in the North Takab geothermal field, NW-Iran. In: Stanley, C.J. et al. (Eds.): Mineral Deposits: Processes to Processing. Proceed. 5th bienn. SGA Meeting and 10th Quadr. IAGOD Meeting, p: 837-840.
Gilg, H.A., Boni, M., Balassone, G., Allen, C.R., Banks, D. and Moore, F., 2006, Marble-hosted sulphide ores in the Angouran Zn-(Pb-Ag) deposit, NW Iran: interaction of sedimentary brines with a metamorphic core complex. Mineralium Deposita, Vol: 41, p: 1-16.
Heidari, S.M., Daliran, F., Paquette, J.L. and Gasquet, D., 2015, Geology, timing, and genesis of the high sulfidation Au (–Cu) deposit of Touzlar, NW Iran. Ore Geology Reviews, Vol: 65, p: 460-486.
Lottermoser. B.G., 1992, Rare earth elements and hydrothermal ore formation processes, Ore Geology Reviews, Vol: 7, p: 25-41.
Mehrabi, B., Yardley, B.W.D. and Cam, J.R., 1999, Sediment-hosted disseminated gold mineralization at Zarshuran, NW Iran. Mineralium Deposita, Vol: 34, p: 673-696.
Mohammadi Niaei, R., Daliran, F., Nezafati, N., Ghorbani, M., Sheikh Zakariaei, J. and Kouhestani, H., 2015, The Ay Qalasi deposit: An epithermal Pb–Zn (Ag) mineralization in the Urumieh-Dokhtar Volcanic Belt of northwestern Iran. N. Jb. Miner. Abh. (J. Min. Geochem.), Vol: 192 (3), p: 263-274.
Percival, T.J., Bagby, W.C. and Radtke, A.S., 1988, Physical and chemical features of precious metal deposits hosted by sedimentary rocks in the western United States. In: Schafer, R.W., Cooper, J.J. and Vikre, P.G. (Eds.,): Bulk mineable precious metal deposits of the western United States. Geological Society of Nevada Symposium Proceedings, April, p: 11-34.
Radtke, A.S., 1985, Geology of the Carlin gold deposit, Nevada. U.S. Geological Survey professional paper, 1267, 124.
Ressel, M.W., Noble, D.C., Henry, C.D. and Trudel, W.S., 2000, Dike-hosted ores of the Beast deposit and the importance of Eocene magmatism in gold mineralization of the Carlin trend, Nevada. Economic Geology, Vol: 95, p: 1417-1444.
Seedorff, E. and Barton, M.D., 2004, Enigmatic origin of Carlin-type deposits: A magmatic solution? Society of Economic Geologists Newsletter, Vol: 59, p: 14-16.
Stöcklin, J., 1968, Stratigraphic lexicon of Iran. Part-1: central, north, and east Iran. Geological Survey of Iran, Report No. 18, Tehran.
Sun, S.S. and McDonough, W.F., 1989, Chemical and isotope systematics of Oceanic Basalts: implication for mantle composition and processes. In: Saunders, A.D. and Norry, M.J. (Eds.), Magmatism in the oceanic basins, Geological Society of London, Special Publication No. 42, p: 313-345.
Tan, Q.P., Xia, Y., Xie, Z.J. and Dongtian, W.,  2015, S, C, O, H, and Pb isotopic studies for the Shuiyindong Carlin-type gold deposit, Southwest Guizhou, China: constraints for ore genesis. Chinese Journal of Geochemistry, Vol: 34(4), p: 525-539.
Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010, Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, Vol: 95, p: 185-187.
Xia, Y., Su, W., Zhang, X. and Liu, J., 2012, Geochemistry and metallogenic model of Carlin-type gold deposits in southwest Guizhou Province, China. In: Panagiotaras, D., (Ed.), Geochemistry-Earth's System Processes, p: 127-156.