زمین‌شیمی و توزیع فلزات سنگین در رسوبات ساحلی و دریایی خلیج چابهار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش علوم زمین دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی دانشگاه شیراز

3 استاد بخش علوم زمین دانشگاه شیراز

4 موسسه ملی اقیانوس شناسی ایستگاه پژوهشی دریای عمان و اقیانوس هند چابهار

چکیده

      خلیج چابهار در جنوب شرق سواحل استان سیستان و بلوچستان قرار می گیرد و به دلیل شکل اگمگایی و چرخش محدود آب در آن ، از نظر زیستمحیطی دارای ویژگی های دیگری است. در این تحقیق 12 نمونه سطحی و 6 مغزه رسوبات ساحلی و دریایی خلیج چابهار برای بررسی توزیع سطحی و عمقی فلزات سنگین برداشت شد. نتایج تجربی شیمیایی نشان می دهد که غلظت مس ppm 66/14 ، سرب ppm 44/14 ، روی ppm 86/46 ، نیکل ppm 89/51 ، کروم ppm 7/36 ، کبالت ppm 57/9 ، کادمیم ppm 19/0 ، وانادیم ppm 8/23 ، آرسنیک ppm 51/9 ، منگنز ppm 2/497 ، آهن٪ 2 و منیزیم٪ 35/1 نمی باشد. نتایج ضریب غنیشدگی ، شاخص زمینانباشت و ضعیف آلودگی نشان دهنده آلودگی عناصر نیکل ، کروم ، آهن ، روی و مس در رسوبات منطقه است. بیشترین غنیشدگی عنصر سرب نیز در اسکله هفت تیر چابهار مشاهده می شود. آلودهترین مناطق خلیج چابهار ، اسکله هفت تیر چابهار ، اسکله شهید بهشتی ، اسکله شهید کلانتری و اسکله کنار می باشد. نتایج ضریب هم رضایت و تحلیل خوشهای نشان می دهد که عناصر نیکل ، کروم ، کبالت ، وانادیم ، آهن ، منیزیم و آلومینیم منشا زمینزاد ، و عناصر سرب ، روی و مس منشا انسانزاد دارد. در مغزه اسکله هفت تیر چابهار ، روند کاهشی غلظت عنصر مس نسبت به عمق می تواند نشان دهنده نقش فعالیت انسانی در توزیع این عنصر در رسوبات باشد. با بررسی مغزه رسوبات جنگ کورنا مشخص شد که این منطقه تحت تأثیر قرار می گیرد و تحت تأثیر قرار می گیرد شباهت روند تغییر عناصر نیکل ، کروم ، کبالت ، وانادیم ، آهن ، منیزیم و آلومینیم مغزه های مختلف می تواند نشان دهنده منشا زمینزاد این عناصر باشد. مهمترین منابع آلودگی انسانزاد در منطقه ، تعمیر و نگهداری قایقها و لنجها است که به دلیل ریختن موتور روغن ، سوخت و رنگ در خلیج ، باعث می شود رسوبات خلیج به عناصر سرب ، روی و مسدود شود.
 

کلیدواژه‌ها


 
جاوید. ا. م.، 1386، مدل­سازی تاثیر تغییر pH در انتقال فلزات سنگین (نیکل و کادمیم) ناشی از فعالیت­های پتروشیمی بندر امام خمینی خلیج فارس (خورموسی)، علوم تکنولوژی محیط زیست (9)، شماره 4، ص 13-2.
نقشه زمین شناسی 1:100000 چابهار، وزارت معادن و فلزات، سازمان زمین­شناسی کشور.
Bertolotto. R. M., Tortarolo. B., Frignani. M., Bellucci. L. G., Albanese. S., Cuneo. C., 2003, Heavy metals in coastal sediments of the Ligurian sea off Vado Ligure, J. Phys., Vol: 107, No:1, p: 159-162.
Cabrera. F., Clemente. L., Diaz Barrientos. E., Lopez. R., Murillo. JM., 1999, Heavy metal pollution of soils affected by the Guadiamar toxic flood, Sci Tot Environ, Vol: 242, P: 117–129.
Chen. A., Lin. C., Lu. W., Wu. Y., Ma. Y., Li. J., Zhu. L., 2007, Well water contaminated by acidic mine water from the Dabaoshan Mine, South China: Chemistry and Toxicity, Chemosphere, Vol: 70, P: 248-255.
Clark. M. W., McConchie. D., Lewis. D. W., Saenger. P., 1998, Redox stratification and heavy metal partitioning in Avicennia-dominated mangrove sediments: a geochemical model, Chemical Geology, Vol: 149, p: 147-171.
De Mora. S., Fowler. S. W., Wyse. E. and Azemard. S., 2004, Distribution of heavy metals in marine bivalves, fish and coastal sediments in the Gulf and Gulf of Oman, Marine Pollution Bulletin, Vol: 49, P: 410-424.
Feng. H., Han. X.F., Zhang. W.G., Yu. L.Z., 2004, A preliminary study of heavy metal contamination in Yangtze River intertidal zone due to urbanization, Mar. Pollut. Bull., Vol: 49 , P: 910-915.
Hakanson. L., 1980, Ecological risk index for aquatic pollution control. A sedimentological approach. Water Res., Vol: 14, No: 5, P: 975-1001.
Harbison. P., 1986, Mangrove muds: a sink or source for trace metals. Marine Pollution Bulletin, Vol: 17, p: 246-250.
Karbassi. A. R., Nabi-Bidhendi. G. R., Bayati. I., 2005, Environmental geochemistry of heavy metals in a sediment core off Bushehr, Persian Gulf, Iran. J. Environ. Health. Sci. Eng., Vol: 2, No: 4, p: 255-260.
Leblanc. M. and Ceuleneer. G., 1992, Chromite crystalization in a multicellular magma flow: evidence from a chromatite dike in the Oman ophiolite, Lithos, Vol: 27, P: 231-257.
Muller. G., 1979, Schwermetalle in den sedimenten des Rheins-Veranderungen seitt 1971, Umschan. Vol: 79, p: 778-783.
Owfi. F., Rabbaniha. M. and Tosi. M., 2007, Geomorphological structure and habitat diversity of marine coastal ecosystems of Iranian zone, INOC, Jordean.
Sadrinasab. M., 2008, Three-dimensional numerical modeling of the pollution dispersion in the Persian Gulf, International conference on Monitoring and modeling of Marine pollution, 1-3 December, Kish Island, Iran.
Shau. B. K., 1965, Theory of sieving, Journal Sedimentary Petrology, Vol: 35, p: 750-753.
Sharghi. A., 2008, Monitoring pollution in Persian Gulf, International conference on Monitoring and modeling of Marine pollution, 1-3 December, Kish Island, Iran.
Sharma. S.K. and Subramanian. V., 2010, Source and distribution of trace metals and nutrients in Narmada and Tapti river basins, India, Environ Earth Sci, Vol: 61, P: 1337–1352.
Sarkar. B., 2002, Heavy Metals in the Environment. Marcel Dekker, New York, p: 725.
Tam. N. F. Y., Wong. W. S., 2000, Spatial variation of heavy metals in surface sediments of Hong Kong mangrove swamps. Environmental Pollution, Vol: 110, p: 195–205.
Turekian. K.K. and Wedepohl. K.H., 1961, Distribution of the Elements in some major units of the Earth's crust, Geological Society of America Bulletin, Vol: 72, p: 175-192.
 
 
 
 
81
 
Wang. X.C., Feng. H., Ma. H.Q., 2007, Assessment of Metal Contamination in Surface Sediments of Jiaozhou Bay, Qingdao, China, Clean,Vol: 35, No: 1, p: 62-70.