ارزیابی پتانسیل آلودگی و آنالیز حساسیت آب زیرزمینی در آبخوان خاتون‌آباد با استفاده از مدل دراستیک مبتنی بر GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی کاربرد ی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی گروه زمین شناسی کاربرد ی دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی

3 کارشناس ارشد هیدروژئولوژی دانشگاه زاهدان

چکیده

منطقه استانمردمطالعه ، دشت خاتون‌آباد در استان کرمان و 40 کیلومتری شرق شهربابک موجود است. دراین تجزیه و تحلیل باتوجه به ویژگی های هیدرولوژیکی و هیدروژئولوژیکی آبخوان دشت خاتون‌آباد ، آسیب دیدگی این آبخوان در برابر عوامل آلاینده پهنه بندی شده است. به منظور استفاده از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) جهت پردازش و تجزیه و تحلیل کیفی آبخوان استفاده شده است. نام مدل دراستیک از حروف اول پارامترهای مؤثر در تأثیر آلودگی سفر آب زیرزمینی گرفته شده است. این پارامترها عبارتند از: عمق سطح ایستابی ، شبکه تغذیه ، جنس سفره ، نوع خاک ، شیب توپوگرافی ، منطقه غیراشباع و هدایت هیدرولیکیاشباع وجود دارد که بصورت هفت لایه در نرم افزارهای Arc View مشاهده می شود و با وزن مناسب و رتبه بندی شده و هفتم لایه اضافی ، شاخص دراستیک برای کل منطقه بین 91 تا 155 بارآورد شد. در نهایت ، با طبقه بندی شاخص طبقه بندی دراستیک به چهار کلاس بدون ریسک ، آسیب کم ، آسیب متوسط ​​و آسیب دیدگی شدید ، نقشه آسیب پذیری آب نسبت به آلودگی تهیه شده است. جهت صحت مدل سنجی تهیه شده از یون نیترات استفاده شد. با توجه به نقاط ضعف مقاومت در برابر نیترات بر روی نشانگر شاخص دراستیک ، مشخص کرد که هیچ یک از نقاطی که دارای نیترات بالا هستند در محدوده استعداد آلودگی قرار نگرفته است زیرا این مدل دقیق و صحیح است که مورد تأکید قرار می گیرد. همچنین از نظر وسعت حدود 30 درصد از نظر مطالعه موردی در محدودیت آسیب پذیری کم و 70 درصد باقیمانده در محدوده آسیب دیدگی متوسط ​​قرار گرفته است. محدودیت آسیب پذیری متوسط ​​در قسمت های وسیعی از شمال غربی ، غرب و مرکز را در گرفتن و این قسمت های دیگر برای جلوگیری از آلودگی آبزیرزمینی منطقه باید مراقبت و کنترل شود. با توجه به نقاط ضعف مقاومت در برابر نیترات بر روی نشانگر شاخص دراستیک ، مشخص کرد که هیچ یک از نقاطی که دارای نیترات بالا هستند در محدوده استعداد آلودگی قرار نگرفته است زیرا این مدل دقیق و صحیح است که مورد تأکید قرار می گیرد. همچنین از نظر وسعت حدود 30 درصد از نظر مطالعه موردی در محدودیت آسیب پذیری کم و 70 درصد باقیمانده در محدوده آسیب دیدگی متوسط ​​قرار گرفته است. محدودیت آسیب پذیری متوسط ​​در قسمت های وسیعی از شمال غربی ، غرب و مرکز را در گرفتن و این قسمت های دیگر برای جلوگیری از آلودگی آبزیرزمینی منطقه باید مراقبت و کنترل شود. با توجه به نقاط ضعف مقاومت در برابر نیترات بر روی نشانگر شاخص دراستیک ، مشخص کرد که هیچ یک از نقاطی که دارای نیترات بالا هستند در محدوده استعداد آلودگی قرار نگرفته است زیرا این مدل دقیق و صحیح است که مورد تأکید قرار می گیرد. همچنین از نظر وسعت حدود 30 درصد از نظر مطالعه موردی در محدودیت آسیب پذیری کم و 70 درصد باقیمانده در محدوده آسیب دیدگی متوسط ​​قرار گرفته است. محدودیت آسیب پذیری متوسط ​​در قسمت های وسیعی از شمال غربی ، غرب و مرکز را در گرفتن و این قسمت های دیگر برای جلوگیری از آلودگی آبزیرزمینی منطقه باید مراقبت و کنترل شود.
 

کلیدواژه‌ها


احمدی، ج.، آخوندی، ل.، عباسی، ه.، خاشعی سیوکی، ع.، علیمددی، م.، 1392، تعیین آسیب پذیری آبخوان با استفاده از مدل دراستیک و اعمال آنالیز حساسیت تک پارامتری و حذفی ( مطالعه موردی: دشت سلفچگان-نی زار). مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد 20، شماره 3، صفحه 1-25
آزادشهرکی، ف.، آغاسی، ع.، آزادشهرکی، ف.، زارعی، ع.، 1389، ارزیابی پتانسیل و آنالیز حساسیت آسیب‌پذیری آب زیرزمینی دشت هشتگرد به‌روش دراستیک. مجله آب و فاضلاب،  دوره 21، شماره 74، صفحه 61-70
اصغری مقدم، ا.، فیجانی، ا.، ندیری، ع.، 1388، ارزیابی آسیب پذیری آب زیرزمینی دشت‌های بازرگان و پلدشت با استفاده از مدل دراستیک بر اساس  GIS. مجله محیط شناسی، شماره 52، صفحه 55-64
چیت‌سازان، م.، اختری، ی.، 1385، پتانسیل‌یابی آلودگی آب‌های زیرزمینی در دشت های زویرچری و خران با استفاده از مدل دراستیک و سیستم اطلاعات جغرافیایی. مجله آب و فاضلاب، جلد 17، شماره 3، صفحه39-51
Adamat. R., Foster. I., Baban. S., 2003, Groundwater vulnerability and risk mapping for the Basaltic aquifer of the Arzaq basin of Jordan using GIS, Remote sensing and DRASTIC. Applied Geography, 23:303-324
Aller. L., Bennett. T., Lehr. J., Petty. R., Hackett. G., 1987, DRASTIC: A standardized system for evaluating ground water pollution potential using hydrogeologic settings. Ada, Oklahoma: U.S. and Environmental Protection Agency
Almasri. M., 2008, Assessment of intrinsic vulnerability to contamination for Gaza coastal aquifer. Palestine. Journal of Environmental Management, 88: 577-593
Boughriba. M., Barkaoui. A., Zarhloule. Y., Lahmer. Z., El-Houadi. B., Verdoya. M., 2009, Groundwater vulnerability and risk mapping of the Angad transboundary aquifer using DRASTIC index method in GIS environment. Arabian Journal of Geoscience. 3:207-220
Civita. M.V., De Maio. M., 1998, Mapping groundwater vulnerability in areas impacted by flash food disasters. 13th ESRI European user conference, France, Italy 7-9 October
Kim. Y.J., Hamm. S.Y., 1999, Assessment of the potential for groundwater contamination using the DRASTIC/EGIS technique. Cheongju area, South Korea. Hydrogeology Journal, 17(2): 227-235
Manos. B., Bournaris. Th., Papathanasiou. J., Voudouris. K., 2009, A DSS for sustainable development and environmental protection of agricultural regions. Environmental Monitoring and Assessment, 164(1): 43-52
Manos. B., Papathanasiou. J., Bournaris. Th., Voudouris. K., 2010, A multicriteria model for planning agricultural regions within a context of groundwater rational management. Journal of Environmental Management, 91: 1593-1600
Martinez-Bastida. J.J., Arauzp. M., Valladolid. M., 2010, Intrinsic and specific vulnerability of groundwater in central Spain: the risk of nitrate pollution. Hydrogeology Journal, 18:681-698
Rahman. A., 2008, A GIS Based DRASTIC model for Assessing Groundwater Vulnerability in Shallow Aquifer in Aligarh, India. Applied Geography, 28: 32-53
Samey. A.A., Gang, C., 2008, A GIS Based DRASTIC Model for the Assessment of Groundwater Vulnerability to Pollution in West Mitidja: Blida City. Algeria. Research Journal of Applied Sciences, 3(7):500-507
Tilahun. K., Merkel. B.J., 2010, Assessment of Groundwater Vulnerability to Pollution in Dire Dawa, Ethiopia using DRASTIC. Environmental Earth Sciences, 59:1485-1496
Voudouris. K., Nazakis. N., Polemio. M., Kareklas. K., 2010, Assessment of intrinsic vulnerability using the DRASTIC model and GIS in the Kiti aquifer, Cyprus, European Water, 30:13-24
Yang. Y.S., Wang. L., 2007, GIS-based dynamic risk assessment for groundwater nitrate pollution from agricultural diffuse sources. Journal of Jilin University, 37(2):311-318.